وقتی مهمانی که خودش را نخبه جا می‌زند و حاشیه‌ها و ناهنجاری‌هایی برای تلویزیون درست می‌کند یا صدای خواننده‌ای که مواضعش همه را ناراحت کرده است پخش می‌شود، این سؤال را به‌وجود می‌آورد؛ آیا کسی دغدغه نظارت دارد؟
به گزارش سینماپرس، این روزها رادیو و تلویزیون گرفتارِ یک معضل جدی در همه مواردند؛ فقدان نظارت! وقتی مهمانی به تلویزیون می‌آید که تهیه‌کننده صفحه مجازی و اینستاگرامش را در حین پخش زنده برنامه بررسی می‌کنند یا مدلی که جای نخبه جا می‌زنند و بعد از هیاهوها جوابیه قابل تأمل داده می‌شود،
یا صدای خواننده‌ای از موجِ رادیو به گوش می‌رسد که همه ذهن‌ها را به این سمت می‌برد؛ آیا این اشکالات و اشتباهات مکرر تعمدی‌اند یا هنوز می‌توانیم مثل خیلی از مدیران، چشم و گوشمان را ببندیم و بگوییم نفوذی در کار نیست؛ این‌ها همه اشتباهِ سهوی است! همان موقعی که رئیس صداوسیما نامه‌ای به معاون سیما می‌نویسد و از عبارتِ “ستون پنجم فرهنگی دشمن” رمزگشایی می‌کند هشداری است که هنوز در رادیو و تلویزیون آن را جدی نمی‌گیرند و کماکان تکرار این اشتباهات به‌اصطلاح سهوی را شاهدیم.
به‌سراغ محمدحسین صوفی و سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی دبیر و عضو شورای نظارت بر صداوسیما رفتیم و پیگیر شدیم که شورا در مقابل این معضلات و مشکلات و اشتباهات چه‌کارهایی کرده است و در دستور کارش دارد.
چرا قبل از پخش، نظارت دقیق و حرفه‌ای نمی‌شود؟
مشروح این صحبت‌ها را در ادامه بخوانید:
* آقای صوفی، بگذارید از شما شروع کنیم، شما به وجود نفوذ و نفوذی در صداوسیما قائل‌اید؛ با این حجمِ اشتباهاتی که مکرراً تکرار می‌شود و همه فریاد می‌زنند ناظر نداریم یا ناظرین هوشمندانه رفتار نمی‌کنند و جلوی معضلات را نمی‌گیرند.
من هنوز به این نتیجه نرسیدم. واقعاً حجم برنامه‌های رادیو و تلویزیون را هم باید درنظر گرفت. تعداد شبکه‌ها و برنامه‌ها زیادند؛ کارشناسان و مهمانانی که می‌آیند و می‌روند، از این منظر هم باید این مسائل را مورد بررسی و قضاوت قرار داد. من اعتقادم این است چنانچه واقعاً به‌تعبیر شما قبل از پخش هر برنامه و سریال و آیتم و… نظارتی حرفه‌ای و اصولی شود حتماً این آسیب‌ها کاهش و به صفر نیل پیدا می‌کند. برخی اوقات ایراد می‌گیریم این لباس مجری، مهمان و یا کارشناس برنامه نامناسب است اما چرا به دستورالعملی که برای پوشش وجود دارد مراجعه نمی‌کنیم؛ اگر نداریم چرا این دستورالعمل را ایجاد نمی‌کنیم. حتماً باید این قوانین و دستورالعمل‌ها وجود داشته باشند.
رنگ تصویر را کم و زیاد می‌کنند تا آرایش‌ها را نشان ندهد
هر رسانه حرفه‌ای مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و قوانین و مقررات برای برنامه‌ساز، سریال‌ساز و مهمان و کارشناسش دارد. برخی اوقات به آرایش و پوشش و گریم فلان برنامه ایراد می‌گیریم، چرا از این دستورالعمل‌ها استفاده نمی‌شود؟ به‌جای آن در زمان پخش، رنگ را کم و زیاد می‌کنیم آن آرایش‌ها را نشان ندهد؛ چرا قبل از پخش و تصویب این نظارت‌ها را نداریم. برخی اوقات به لوکیشن ایراد وارد می‌شود در صورتی که برای همه این عوامل قانون و دستورالعمل وجود دارد.
موضوع مشکلات و حاشیه‌های مهمانان
* از آنجایی که شما می‌فرمایید به وجود نفوذ و نفوذی در صداوسیما قائل نیستید؛ اما این اشتباهات در پخش موسیقی با صدای خواننده‌ای که علیه جمهوری اسلامی مواضع داشته و یا مهمانی که می‌گویند نخبه است و مدل از آب درمی‌آید، این‌ها چه توجیهی دارند؟
در ارتباط با دعوت مهمان که بعدها مشکلی پیش نیاید یا پخش موسیقی و فیلم، با تدوین آن ضوابط و دستورالعمل‌های نظارتی که اشاره کردم هم بحث اطلاعاتِ عوامل و دست‌اندرکاران تکمیل می‌شود و هم شاهدِ این اشتباهات و اتفاقات نخواهیم بود، یعنی کارشناس پخش فیلم باید به آخرین اطلاعات موجود آن فیلم در دنیا دسترسی داشته باشد یعنی بداند در زمان حاضر چه فیلمی و توسط چه شرکتی و با چه هدفی تولید می‌شود، آیا ظرفیت پخش در ایران را دارد؟
پخش ناآگاهانه فیلم و موسیقی
و یعنی اینکه بی‌اطلاع باشیم فیلمی را پخش کنیم کارگردان یا سناریوی آن مسئله‌دار باشد یا در ارتباط با موسیقی و هر خواننده و نوازنده‌ای که باید کارشناسان رسانه مسلط به آن باشند و اطلاعات لازم را داشته باشند، اطلاعاتشان بِروز باشد و مواضع هنرمند و مواضع کارشناس و مهمانی که دعوت می‌کنند حتماً کارشناس، مهمان و مجری همسوی جریانات فرهنگی جمهوری اسلامی باشد و چنانچه خلاف اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی است به هیچ وجه نباید استفاده شود. چرا به این نکات اشاره می‌کنیم؟ چون از رسانه ملی تعریفی سراغ داریم که رسانه ملی پاک است و همه اجزایش باید پاک و مطهر باشند.
* شورای نظارت برای جلوگیری از این حاشیه‌ها و مشکلات مهمانان تلویزیونی چه تذکراتی داده و حتی کار به توبیخ و جریمه هم رسیده است؟
این جدّیت در شورای نظارت وجود دارد و تذکر می‌دهد. واقعاً اعتقادم به‌عنوان کارشناس رسانه بر این است حتماً نظارت پخش باید قبل از پخش صورت بگیرد. باز به‌عنوان کارشناس رسانه و نظارت قبل از پخش به‌مراتب راحت‌تر، کم‌هزینه‌تر و کم‌دردسرتر از بعد پخش است. صداوسیما می‌تواند با تنظیم راهنما و دستورالعمل، مشکلات را برطرف کند. همه سازمان‌های رسانه‌ای دستورالعمل و کتاب راهنما دارند؛ یعنی سازمان صداوسیما ضوابط پخش موسیقی، فیلم و دعوت مهمان و کارشناس و ضوابط پوشش و آرایش را باید تدوین کند و در سایتش قرار دهد و اعلام کند که این ضوابط پخش برنامه‌های صداوسیما است.
مدیرانمان باید حوزه تخصصی‌شان را بشناسند
* وقتی برخی از دست‌اندرکاران می‌گویند “نمی‌دانستیم فلان مهمان، این شکلی می‌شود”، و یا فلان خواننده‌ای که نباید صدایش پخش می‌شد چنین مواضعی داشته است…
حتماً باید با این دسته از افراد برخورد شود. می‌خواهم بگویم این عیب نیست که مدیران ما شناخت عمیقی از موسیقی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب داشته باشند. اتفاقاً حُسن است که بگوییم فلان مدیر ما در بخش موسیقی، آشنایی کامل به موسیقی قبل و بعد از انقلاب دارد. اگر این آشنایی را نداشته باشد؛ مشکل است، چرا که نمی‌تواند به‌درستی تشخیص بدهد، بنابراین یکی از این مأموریت‌ها، آموزش‌هایی است که به مدیران ما باید بدهند تا شناخت بیشتری نسبت به حوزه تخصصی‌شان داشته باشند. همانطور که گروه‌های موسیقی و فیلم ما باید این اشراف را نسبت به موسیقی، تئاتر و انواع هنرها داشته باشند و گروه معارف ما مکاتب و ادیان را بشناسند.
جهل را در نظام مدیریت یک اشکال جدی می‌دانم
حالا اینکه می‌گویید یا برخی می‌گویند “شناخت نداشتیم” یا “از مواضع فلان خواننده که موسیقی‌اش پخش شده است و از حواشی فلان مهمان خبر نداشتیم”، این توجیه‌پذیر و قابل دفاع نیست که شناخت ندارند، نمی‌دانند یا نمی‌دانستند. حتماً باید بررسی کنند؛ البته من این اتفاقات را به حسابِ بی‌اطلاعی می‌گذارم؛ اینکه بگوییم عمدی بوده با شناختی که از بچه‌های رادیو دارم به حسابِ عمد نمی‌گذارم. جهل را در نظام مدیریت یک اشکال جدی می‌دانم. کسی که برنامه‌ساز در حوزه تخصصی است باید که اشراف کامل به موضوع داشته باشد.
* شورای نظارت بر صداوسیما به این مسائل ورود کرده است؟
ما در شورای نظارت خیلی جدی وارد این مسائل می‌شویم. آنقدر ریز و جزئی مسائل را می‌بینیم و تذکر می‌دهیم که می‌توانید تأثیرات آن را در توبیخ و جریمه برخی از مدیران، اصلاح برخی از برنامه‌ها ببینید که دیده و حتی شنیده می‌شود. و حتی فلان مجری یا تهیه‌کننده و هنرمند و عوامل دیگری که دیگر نیستند یا آن برنامه قطع می‌شود. این را بدانید که بالأخره از جاهایی نظارت، تذکر و برخورد می‌شود.
همه‌چیز به نظارت برمی‌گردد
در ادامه با قاضی‌زاده هاشمی عضو شورای نظارت بر صداوسیما گفت‌وگو کردیم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
احسان قاضی‌زاده هاشمی عضو شورای نظارت بر صداوسیما درباره حاشیه‌های مهمانان تلویزیونی و فقدان نظارت در برنامه‌سازی، سریال‌سازی و پخش آهنگ‌ها و موسیقی‌ها در شبکه‌های رادیویی به خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفت: مجموعه این اتفاقات به آن گروه‌هایی برمی‌گردد که در شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی وضعیت نظارت دقیق‌تری داشته باشند، مخصوصاً مجموعه افرادی که از آنتن‌های زنده استفاده می‌کنند. البته برخی از افراد هم هستند که به‌سببِ شهرت یا مطرح شدن به‌واسطه برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی بوده است، در فضای مجازی با بیانی دیگر و یا چهره‌های دیگر اظهارنظرهای متفاوتی می‌کنند.
کسانی که با رادیو و تلویزیون معروف می‌شوند اما…!
وی اضافه کرد: این دسته از افراد اصولاً به‌برکتِ رادیو و تلویزیون دیده می‌شوند و با این سکو خودنمایی می‌کنند. در ادامه طوری رفتار می‌کنند که انگار به خارج از کشوری‌ها یا عناصر معاند می‌گویند “ما فکر و درونمان چیز دیگری است و فقط از شبکه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کنیم”؛ بحث من ویژه مهمان نیست، عرصه‌های مختلفی که مطرح می‌شوند یک جنبه‌های ریاکارانه‌ای از خودشان در جاهای دیگر نشان می‌دهند.
نظارتمان پسینی است! اما تذکر می‌دهیم
قاضی‌زاده هاشمی تأکید کرد: این ضرورت دارد که صداوسیما مخصوصاً گروه‌های برنامه‌ساز، تهیه‌کنندگان و در نهایت شبکه ناظرین درون‌سازمانی‌اش دقیق‌تر و باظرافت‌تر این مسائل را در دستور کارشان قرار دهند. ما در شورای نظارت بر صداوسیما برنامه‌ها را ارزیابی می‌کنیم به‌عبارت دیگر نظارتمان پسینی (نظارت بعد از اجرا) است. البته گاهی اوقات سریالی را بررسی کرده‌ایم که مسئله‌دار بوده اما چون چندقسمتی است تذکراتمان در قسمت‌های بعدی اعمال شده و در بازپخش دوباره آن مشکلات وجود نداشته است.
دقت و نظارت فقط نباید فرمی باشد
وی با اشاره به اینکه دقت و نظارت امروز فقط روی فرم نیست، خاطرنشان کرد: منظورم این است که کارکرد ناظرین پخش و نظارت‌های کیفی در حین و زمان تولید، آن ظرافت‌ها و دغدغه‌مندی‌ها را نشان نمی‌دهد. دقت فقط نباید روی فرم باشد قبلاً شکل و شمایل نظارت‌ها، نظارت‌های فرمی و شکلی بود. امروز باید به‌سمتِ نظارت‌های جدی محتوایی، فردی و موضوعی برویم.
فضای مجازی وظیفه را سنگین‌تر کرده! / باید دغدغه‌مندتر نظارت شود
عضو شورای نظارت بر صداوسیما با تأکید بر این نکته که به‌برکتِ فضای مجازی باید فرمت‌های موضوعی خیلی دقیق‌تر در نظارت‌ها لحاظ شود، گفت: به‌برکتِ فضای مجازی و این شفافیتی که در این عرصه وجود دارد آن فرمت‌های موضوعی باید خیلی دقیق‌تر، ظریف‌تر و با دقت بیشتری مورد ملاحظه و دغدغه مخصوصاً حوزه‌های نظارتی صداوسیما باشد. در شورای نظارت بارها مفصل بحث کرده‌ایم که این روند میان گروه‌ها، پخش‌ها، ناظرین پخش‌ها و تهیه‌کنندگان باید روند کامل و جامعی باشد تا دچار چنین ایرادات و اشکالاتی نباشیم.
شورای نظارت همیشه جدّی در میدان بوده است
وی اضافه کرد: من در طول دو دوره‌ای که به‌عنوان عضو شورای نظارت بر صداوسیما حضور دارم به موارد عدیده‌ای برخورد کردم؛ همیشه با جدّیت به‌دنبال این مشکلات بوده‌ایم و در جلسات شورای نظارت به‌صورت مرتب برای این موضوعات و مشکلات وقت می‌گذاریم. قطعاً در ادامه راه هم به گزارشات و موضوعات جدید رسیدگی می‌کنیم.
باید بررسی شود ناشی از قصور بوده یا تقصیر!
قاضی‌زاده هاشمی در پاسخ به این سؤال که وقتی موسیقی خواننده‌ای از رادیو پخش می‌شود که مدتی است از ایران رفته و علیه جمهوری اسلامی و ملّیت خودش صحبت‌های قابل تأملی می‌کند، دست‌اندرکاران مربوطه با حالت تعجبی می‌گویند “واقعاً این مواضع را داشته است!؟ ” و نوعی ابراز می‌کنند که از این اتفاقات آگاهی نداشتند، خاطرنشان کرد: این‌ها عمدتاً هزینه‌های مدیریتی است که ضرورت‌های نظارت‌های درون‌مدیریتی سازمان صداوسیما را بیشتر و بیشتر می‌کند. این مطالبه وجود دارد که ما در شورای نظارت داشته‌ایم؛ بعضاً به این واسطه و مشکلات، مدیرانی جابه‌جا شده‌اند یا بعضاً به جاهای دیگری رفته‌اند. واقعاً این اشتباهات، جایی برای چشم‌پوشی نمی‌گذارد؛ باید بررسی شود که ناشی از قصور بوده یا تقصیر! در هر دو حالت نحوه مدیریتی‌شان درست و مبتنی بر یک اصول و ضوابطی باشد.
باید مراقب صفحات مجازی مهمانان باشند
وی افزود: ناظرین و مدیران باید هوشیارانه‌تر مراقب باشند و توجهشان را این روزها به صفحات مجازی (اینستاگرام، توییتر و…) مهمانان، کارشناسان و عوامل برنامه‌ساز و سریال‌سازشان را بیشتر کنند. قبلاً این نظارت‌ها شکلی و فُرمی بود و الآن باید بیشتر به‌سمتِ محتوایی برود. این موضوعات را در شورای نظارت بر صداوسیما رسیدگی می‌کنیم؛ اعضای شورا دغدغه دارند و قطعاً به گزارش‌های جدید هم رسیدگی خواهیم کرد.
حضور معاون صدا در شورای نظارت بر صداوسیما
قاضی‌زاده هاشمی درباره حضور معاون صدا در شورای نظارت بر صداوسیما، گفت: معاون صدا ان‌شاءالله به شورای نظارت خواهند آمد تا گزارش عملکردشان را بدهند. نکات زیادی راجع به رادیو وجود دارد؛ برخی مشکلات و ضعف‌هایی که باید درباره آن با معاون صدا صحبت شود. نقطه‌نظرات و مطالب اعضای شورا به سمع و نظر ایشان برسد. این دعوت و حضور در اولویت شورای نظارت است.
*تسنیم
