لباس اقوام ایران وارد زندگی روزمره مردم نشد
رونمایی از فراخوان حمایت از پایان نامه‌های حوزه مد و لباس نیمسال تحصیلی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳، با حضور سجاد لطفی دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، محمدحسین آشتیانی مسئول واحد آموزش و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور و جمعی از اساتید دانشگاه در حوزه مد و لباس در سالن اجتماعات خبرگزاری ایسنا برگزار شد.
سجاد لطفی دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: ما امسال هم می‌توانستیم مثل دوره‌های دیگر بیست عنوان از پایان نامه‌ها را به صورت کلی حمایت کنیم، اما تصمیم بر آن شد تا براساس نیازمندی‌های واقعی و نیازسنجی‌هایی وجود داشت، از پایان نامه‌هایی حمایت کنیم که در چهار موضوع حوزه مدست فشن، ظرفیت هوش مصنوعی در مد و لباس، نوآوری و خلاقیت در نقوش و آرایه‌های لباس اقوام ایرانی و پژوهش‌های راهبری در عرصه حجاب با رویکرد پوشش ایرانی اسلامی هستند.
وی افزود: ما باید نگاه کنیم و به صورت واقعی نقش پژوهش را در آن نقشه راهبردی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور و دیگر دستگاه‌ها ببینیم؛ خیلی وقت‌ها با آمد و رفت مسئولان یک سری از نقش‌ها، برنامه‌ها و اقداماتی که اتفاق می‌افتد، ناقص می‌ماند. اما هر چیزی که مبتنی بر دانش باشد دیگر با جا به جایی‌ها تغییری نمی‌کند.
دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: ما در این دو سال اقداماتی که انجام دادیم همچون بحث رتبه بندی طراحان، سرفصل‌های مدارس نوین طراحی، بازبینی، تصویب و ابلاغ دستورالعمل‌ها مرتبط با بخش دانشگاهی و صنعت باشد به این معنی که با بحث دانشگاه و صنعت در تعامل باشیم. در این دو سال تلاش کردیم از اقداماتی که می‌توانست مقطعی باشد یا چندان متقن نباشد، پرهیز کنیم و این امر جزو افتخارات ما به شمار می‌رود. همه این اقدامات دوساله ما منجر به آثار میان مدت و بلند مدت شد، نه مقطعی و کوتاه مدت.
وی با اشاره به موضوع سایزبندی در حوزه پوشاک گفت: ما در این حوزه در بخش سیاست گذاری، اجرا، عملیات و اقدامات دچار یک خلأ هستیم. البته برای حل این موضوع در بخش همایش‌های عملی دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر، نگاه ویژه‌ای داریم. همچنین در شورای علمی به این نتیجه رسیدیم که باید یک فراخوان انجام شود تا کار‌های ارزشمندی که تا کنون در این حوزه انجام شده است، دیده شود. شاید این کار‌ها پاسخگوی حل مشکلات مان باشد.
لطفی گفت: پیشنهاد می‌کنم این پژوهش‌ها را به بهانه بررسی برای ارائه داشته باشیم تا پژوهشگران دور هم جمع شوند و دستاوردشان را در جمع علمی ارائه دهند تا به مشورت گذاشته شود و بازخورد بگیرند.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا در فراخوان مقطع کارشناسی دیده نشده است، گفت: می‌توانیم برای این موضوع یک بازنگری داشته باشیم و به فراخور رشته هر جایی که نیاز به حمایت باشد، مداخله کنیم و حمایت‌های کامل را از پایان نامه‌های مقطع کارشناسی داشته باشیم. اما برای بحث هزینه‌ها ما محدودیت‌های خاص خودمان را داریم و نمی‌توانیم به صورت کامل هزینه پژوهش را ارائه دهیم. البته ما علاوه بر حمایت مادی، حمایت‌های معنوی از پایان نامه‌ها خواهیم داشت.
در ادامه محمدحسین آشتیانی مسئول واحد آموزش و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: امسال به این نتیجه رسیدیم که در بحث پژوهش ضعف‌هایی وجود دارد به همین دلیل روی این موضوع تمرکز کردیم. از آنجا که حوزه مد و لباس یک حوزه میان رشته‌ای است، اما اهم این مباحث همین چهار موضوعی بوده که در فراخوان آمده است.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات مادست فشن است؛ این موضوع از سال ۲۰۰۲ به بعد در غرب و اروپا مطرح و اولین کتب تاریخی در این حوزه به نام تاریخ مد نوشته شد و به ترتیب وارد فرهنگ‌های دیگر جوامع شد. به طور مثال موضوع مادست فشن در هندوستان از سال ۲۰۱۶ وارد صنعتش شد. همچنین در ایران کمتر از یک دهه است که وارد این حوزه شده‌ایم. مادست فشن از نظر مطالعاتی در ایران امر غریبی است. اگر بخواهیم در مد عفیفانه و باوقار وارد شویم، باید لغت مادست فشن را تبیین کنیم که هنوز این اتفاق نیفتاده است. برای تبیین این موضوع نیاز است که فضای علمی دانشگاه به یاری اکوسیستم ما و فضای اقتصادی بیاید و بتواند این موضوع را تبیین کند و حتی نظام حکمرانی کشور همراه باشد.
آشتیانی گفت: در تبیین مفهوم مادست فشن نیازمند انجام پژوهش‌های لازم است؛ در تاریخ مادست فشن حداقل چهارکتاب مطرح در موردش کار شده که از این تعداد دو کتاب در کشور انگلستان توسط مورخین فشن انجام شده است و کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور دو کتاب از این تعداد را ترجمه کرده و هم اکنون در مرحله تحقیقات نهایی است و امیدواریم تا پایان سال کتاب‌ها به چاپ برسند.
وی افزود: موضوع مادست فشن، برداشت ما و اکوسیستم خود ایران و فرهنگ ایرانی از مفهوم مادست فشن از جمله موضوعاتی است که باید به آن بپردازیم و از اساتید دانشگاه تقاضا می‌کنم تا دانشجویان خود را در این زمینه راهنمایی کنند.
مسئول واحد آموزش و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: کارگروه با همکاری یکی از مؤسسات وابسته خود در نظر دارد تا پایان آبان یک همایش و رویدادی را در زمینه هوش مصنوعی در حوزه حد و لباس برگزار کند که این مؤسسه یک بخش خصوصی است. ما به عنوان بخش ستادی قرار است تسهیل گر بخش خصوصی در زمینه پژوهش و مطالب علمی باشیم. به همین دلیل چنین رویدادی را برگزار می‌کنیم.
وی ادامه داد: موضوع هوش مصنوعی یک موضوع میان رشته‌ای است. محور اول فعالان و اساتید و پژوهشگران مد و لباس در دانشگاه‌های اصلی و مرکزی ما در حوزه مد و لباس و محور دیگر نخبگان و دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و رشته‌های مربوط به فناوری خصوصاً در زمینه هوش مصنوعی است. به همین دلیل این فراخوان معطوف به دانشگاه مد و لباس نیست گرچه محوریت اصلی ما با آنهاست و داوران ما از اساتید مد و لباس هستند.
نتوانسته‌ایم لباس اقوام را احیا و در زندگی روزمره مردم وارد کنیم
آشتیانی گفت: نوآوری و خلاقیت در نقوش و ارائه‌های لباس اقوام ایرانی دیگر موضوع این فراخوان به شمار می‌رود و این موضوع کاملاً یک موضوع میان رشته‌ای است. متأسفانه خیلی از ظرفیت‌های مد و لباس اقوام را از دست می‌دهیم درحالی که بیش از ۱۷۰ رودوزی سنتی داریم. بسیاری از این پوشش‌ها از بین رفته است. پیش بینی شده با توجه به تغییر نسل و مباحث موجود و مشکلات و معضلات کنونی بسیاری از آن‌ها در آستانه انقراض باشند. به همین دلیل سعی داریم به واسطه این موضوع نگاه دقیقی داشته باشیم که چگونه بتوانیم با حفظ اصالت لباس اقوام این‌ها را در لباس روزآمد و لباس روزانه مردم بیاوریم، امری که ما نتوانسته‌ایم آن را محقق کنیم. البته تاکنون تلاش‌های بسیاری انجام شده و طراحان بسیاری وارد میدان شده‌اند، اما به دلایل مختلف این امر عملی نشد که مسأله اصلی آن طراحی نبود. متأسفانه نتوانسته‌ایم لباس اقوام را احیا کنیم و در زندگی روزانه خودمان بیاوریم.
وی افزود: موضوع بعدی فراخوان بحث پژوهش‌های راهبردی در عرصه حجاب است. این موضوعی است که مورد عنایت ویژه ماست، اما کاملاً به نحوی ما مدنظر داریم که فردی اگر بخواهد موضوع را بپردازد باید به موضوعات دیگر توجه کند و بدون آن امکان پذیر نیست. برای مثال بدون اینکه مفهوم مادست فشن مطرح می‌شود مبحث حجاب نادیده گرفته می‌شود. باید این مباحث به هم پیوسته باشد و موضوعات به صورت پیوسته مورد توجه قرار بگیرد.
مسئول واحد آموزش و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور با اشاره به نحوه حمایت از پایان نامه گفت: در مقاطع دکتری و ارشد، ده نفر مورد حمایت قرار می‌گیرند و حداکثر هر پایان نامه تا سقف ۲۰ میلیون تومان توسط کارگروه حمایت می‌شوند. این حمایت‌ها به نوعی تنظیم شده که پایان نامه‌ها در سطح متوسط، خوب و عالی درجه بندی شوند. همچنین ۲۰ درصد از این هزینه‌ها مربوط به استاد راهنما و تلاش او برای کمک به دانشجو است.
وی افزود: برنامه ریزی ما برای نیمسال تحصیلی دوم است و اطلاعات اولیه پایان نامه‌ها باید تا ۱۶ آذر به ما برسد. ما فرم‌های اولیه را دریافت می‌کنیم و با بهره گیری از اساتید کار‌ها را پیش می‌بریم. ما مشاورانی در این پروسه خواهیم داشت تا بتوانند به تبیین و شناخت این موضوع برسند. به این معنا که دانشجویان به اساتید بارز وصل می‌شوند.
آشتیانی گفت: یکی از مؤسسات و مدارس بارز طراحی مد و لباس آمادگی این را دارند تا به صورت رایگان برای این افرادی که پایان نامه‌های شأن توسط کارگروه ساماندی مد و لباس تصویب شده خدمات و مشاوره‌هایی ارائه کند. همچنین کارگروه بنا بر قدرتی که در زمینه مرجعیت در میان صنعت، فعالان اقتصادی و هنری و طراحی و علمی دارد می‌تواند این زنجیره را تحت اختیار پژوهشگران قرار بگیرد. از ظرفیت خانه خلاق و انجمن تولیدکنندگان محصوصات حجاب استفاده می‌شود و این ظرفیت‌ها در اختیار صاحبان پایان نامه قرار می‌گیرد.
وی افزود: فعالان صنعت و اقتصادی و انجمن‌های متعددی با کارگروه ساماندهی مد و لباس مرتبط هستند و حتی بخش‌های دیگر حکمرانی و وزارتخانه‌های دیگر از طریق کارگروه می‌توانند مرجعی باشند برای اینکه دانشجویان بتوانند با آن‌ها مرتبط شوند و حتی هنرمندان و اساتید دانشگاه که با کارگروه ارتباط دارند. درواقع کارگروه تنها حمایت مالی نمی‌کند بلکه حمایت معنوی هم می‌کند.
علاوه بر حمایت‌های مالی، به حمایت معنوی از پایان‌نامه‌ها و صاحبان آن می‌پردازیم
مسئول واحد آموزش و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: خدمات و منتورینگ برای دانشجویان داریم تا این پایان نامه‌ها برای شأن موجب برکت و پیشرفت شود و قدرت علمی شخصی خودشان و کشور ارتقا یابد. همچنین ما تا ۱۶ اذر سعی می‌کنیم این پروسه را جمع کنیم و این تجربه موجب شود که به موضوعات دیگر بپردازیم.
وی ادامه داد: سعی می‌کنیم در دی ماه برای نیمسال تحصیلی دوم هم موضوعات مدنظر را اعلام کنیم. همچنین برای حوزه‌های علمیه مدنظر داریم مطالبی را با حمایت دکتر لطفی اعلام کنیم که از طریق نظام حوزوی به برخی موضوعات پرداخت شود. خود بخش دانشگاهی و پژوهشی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور علی رغم انجام این فعالیت‌ها، و ورک شاپ و کارگاه‌هایی را برگزار می‌کند. ما هر هفته دو کارگاه را به صورت آنلاین و حضوری برگزار می‌کنیم و مطالب مهمی که در آن کارگروه ارائه می‌شود، بر اکوسیستم مد و لباس تأثیر می‌گذارد.
آشتیانی گفت: در ترجمه کتب قدم‌هایی برداشته‌ایم و هم اکنون دو کتاب ترجمه شده در مرحله ویراستاری است. همچنین با دو مجله قرارداد بسته‌ایم. البته با یک مجله قرارداد بسته‌ایم تا در دو جلد ترجمه مقالاتی که در حوزه فناوری مد و لباس و مادست فشن و موضوعات مربوطه است، به آن‌ها بپردازیم. سعی می‌کنیم این امر را قبل از اتمام امسال رونمایی کنیم.
در ادامه محبوبه الهی مدیرگروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه شریعتی گفت: متأسفانه بحث‌های مرتبط با پژوهش در حوزه‌های عملی و هنری جایگاه شایسته و بایسته‌ای که باید داشته باشند، ندارند به ویژه در حوزه مد و لباس. ما خلأ‌های بسیار زیادی داریم که متأسفانه انجام نشده است. یکی از دلایلی که در حوزه عملی دانشجویان و هنرجویان مان توان لازم برای ارائه ایده‌های خلاق ندارند، این است که در حوزه پژوهش آنگونه که باید تحقیق کنند، انجام نمی‌دهند. یکی از وظایف دانشگاه مطمئناً این است که روی بحث پژوهش تأکید جدی داشته باشند.
وی افزود: پس از آنکه فراخوان را مشاهده کردم متوجه شدم که مقطع کارشناسی در آن دیده نشده است. بنظرم بار عملی و بخش عملی کار بیشتر در مقطع کارشناسی شکل می‌گیرد نه در مقطع ارشد و دکترا؛ دانشجو وقتی وارد مقطع ارشد و دکترا می‌شود به نوعی وارد حوزه تئوریک و نظری می‌شود و فعالیت عملی به آن شکل ندارد. اما ما می‌توانیم با حمایت دانشجویانی که در مقطع کارشناسی کار می‌کنند و کار‌های بسیار خلاقانه و جالبی دارند، جوابگوی نیاز‌های جامعه و صنعت باشند و این خلأ را به راحتی پر کنیم.
مدیر گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه شریعتی گفت: بحث پژوهش در حوزه مد و لباس بسیار کمرنگ است. ما کتاب‌های خوبی که بتوانیم به آن اشاره کنیم به عنوان منابع دست اول که قابلیت رجوع دارند در حوزه عملی نداریم. اگر هم نمونه‌هایی وجود داشته باشد، نمونه‌های ترجمه شده است و هیچ ارتباطی با فرهنگ ایران ندارد و متناسب با فرهنگ آن کشور‌ها تنظیم شده است.
وی افزود: بحث‌های تئوریک بسیار مهم است که باز هم ما در حوزه مد و لباس به آن نپرداخته‌ایم. ما در حوزه دایره المعارف حوزه مد و لباس کم کاری کرده‌ایم در حالی که شاهد چاپ دایره المعارف‌های بین المللی شش جلدی به زبان انگلیسی در حوزه‌های مرتبط با مد و لباس هستیم. ما در این جایگاه دچار خلأ‌هایی هستیم و با حمایت از پایان نامه‌ها می‌توانیم این خلأ‌ها را پر کنیم.
الهی گفت: امیدواریم این حرکت‌ها در حد اینکه یک پولی به دانشجو داده شود و پایان نامه شأن مورد حمایت قرار بگیرد و در نهایت خروجی اش دیده نشود، نباشد. به عنوان یک استاد دوست دارم سالانه کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور از من بپرسد که چند تا از پایان نامه‌ها را استفاده کرده‌ایم و خروجی داشته‌ایم. تا کنون پایان نامه‌هایی قرار بود مورد حمایت قرار بگیرند، اما هیچ کجا دیده نشد. این توقع را دارم، وقتی به این بحث حمایتی پرداخته می‌شود، خروجی را در فرهنگ خودمان و نوع تغییر نگرش مردم ببینیم. متأسفانه، چون کم کاری بسیاری در این حوزه دیده شده است، جای کار زیادی دارد.
نسل باهوش امروز ما از سرفصل‌های آموزشی جلوتر هستند
در ادامه منصور زاده مدرس دانشگاه گفت: سرفصل‌های آموزشی متأسفانه به روز نمی‌شوند و ما از این سرفصل‌ها عقب هستیم. نسل باهوش امروز ما از سرفصل‌ها جلوتر هستند.
وی افزود: امروز پدیده مادست فشن به معنای واقعی وجود ندارد و ما باید تمرکزمان به حوزه مد و لباس اسلامی باشد، اما متأسفانه این حوزه به بیراهه می‌رود درحالی که باید چارچوب خاصی داشته باشد.
موضوع سایزبندی لباس را در سراسر کشور جدی بگیریم
در ادامه اسدی مدرس دانشگاه گفت: دانشجویان بسیار فعال هستند تا جایی که یکی از دانشجویان در پایان نامه‌اش طوری پژوهش کرده بود که آن را کاربردی کرد و برای فرم مدارس از لباس ترکمن برای مقطع ابتدایی استفاده کرد و برای آن بیش از ۲۰۰ طرح ارائه داد که همه آن‌ها قابلیت اجرایی دارد.
وی افزود: ما بچه‌های توانمندی داریم، اما متأسفانه این خلاقیت و هنرشان به هدر می‌رود، زیرا وقتی فارغ التحصیل می‌شوند، مورد حمایت مالی قرار نمی‌گیرند و در نهایت در حوزه‌هایی تخصص می‌یابند که هیچ مطابقتی با رشته شأن ندارد.
این مدرس دانشگاه گفت: بحث سایزبندی یکی از دغدغه‌های ماست و چندین سال مدام تذکر می‌دهم که بیایید نه برای کل کشور بلکه فقط برای تهران این موضوع را تحت پوشش قرار دهیم و یک سایز بندی مناسب برای فروشگاه‌ها و تولیدی ارائه کنیم. برای مثال سایزی ۳۶ به سایز ۴۰ می‌خورد و یا بالعکس. متأسفانه نظارت درستی روی سایزبندی در جامعه پوشاک انجام نشده است.
وی ادامه داد: دومین دغدعه مان این است که لباس نوجوان نداریم و فقط برای نوجوانان این طور لباس‌ها طراحی می‌شود که لباس بزرگتر‌ها را کوچک می‌کنند درحالی که آن لباس‌ها هیچ مناسبتی با روحیه شأن ندارد و آن‌ها لباس را دوست ندارند. حتی آموزش غلط داده می‌شود که بزرگ‌تر از سن و رفتارشان عمل کنند.
اسدی گفت: باید از دانشجویان مقطع کارشناسی حمایت شود چراکه مقاطع دکتری و ارشد روی مباحث تئوری کار می‌کنند و اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم باید روی مقاطع کارشناسی قوی‌تر، توانمندتر سرمایه گذاری کنیم.
ضرورت ایجاد پل ارتباطی میان دانشجو و صنعت
در ادامه همتی مدرس دانشگاه گفت: الان من پایان نامه دارم که فقط بخش عملی اش ۲۰ میلیون تمام شده است و این مقدار حمایت مالی که در فراخوان آمده بسیار اندک است. پروژه‌های دانشجویان سنگین است درحالی که آن‌ها توانمندی بالایی دارند. بنظر می‌رسد یکی از حمایت‌ها باید ایجاد پل ارتباطی میان دانشجویان با نمایشگاه‌ها، میراث فرهنگی، صنعت و کارخانه‌ها باشند. برای مثال ما الان روی مد پایدار کار می‌کنیم، اما هیچ کارخانه‌ای با ما همکاری نکرد.
وی افزود: مد پایدار موضوعش این بود که بخواهیم از ضایعات پارچه‌هایی که در کارخانه است، بهره‌مند شویم، اما هیچکدام از کارخانه‌ها با ما همکاری نکردند و دانشجو مجبور شد که پارچه بخرد در حالی که در مد پایدار باید اضافه خرجی نداشته باشد و به محیط زیست ضرری وارد نشود. این عدم همکاری با صنعت در رشته ما واقعاً بیداد می‌کند. دانشجویان ما هر یک برند‌هایی می‌زنند و در شبکه‌های مجازی فعال هستند، اما شناخته نمی‌شوند. بنظر می‌رسد ایجاد پل ارتباطی میان دانشجویان با صنعت بهتر از حمایت مالی ۲۰ میلیون تومانی است.