سینماپرس: اینکه فلان بازیگر در چند روز حضور خود در جشنواره فجر، چندین دست لباس متفاوت می‌پوشد یا خواننده‌ای که لباس او طی دو سانس اجرای یک شب، با یکدیگر تفاوت دارد، دست و دلبازی یا سلیقه منحصربه فرد او را نمی‌رساند.
به گزارش سینماپرس، همین چند شب پیش بود که رئیس اتحادیه بوتیک‌داران تهران عنوان کرد لباس‌های نامتعارف، از ۹۰ درصد مغازه‌های پایتخت جمع‌آوری شده یا به صاحبان آن اماکن اطلاع داده شده است که نسبت به جمع‌آوری‌شان اقدام کنند. رسانه ملی هم در بخش‌های مختلف خبری، این قضیه را پوشش داد. حتی زیرنویس یک گزارش در یکی از بخش‌های خبری نوشته شده بود: «لباس‌های نامتعارف توسط دستفروش‌ها و سلبریتی‌ها به مردم معرفی می‌شوند.» این نوع گزاره‌ها بی‌ارتباط با خبری نیست که چند روز پیش از سوی یکی از مقامات انتظامی اعلام شد. چند روز پیش سخنگوی نیروی انتظامی، از تذکر چندین‌باره به سلبریتی‌ها بابت پوشش آنها سخن به میان آورده بود.
بحث بر سر پوشش سلبریتی‌ها به‌خصوص در جشن‌ها و جشنواره‌های سینمایی، سال‌هاست سوژه مردم و رسانه‌ها بوده و هست، تا جایی‌که علاوه‌بر این تذکر، حضور گشت امنیت اخلاقی در روزهای برگزاری جشنواره فجر در برج میلاد نیز به‌نوعی واکنش صریح و علنی پلیس درمورد برخورد با پوشش‌های نامتعارف سلبریتی‌ها بود.
به همین منظور از تکتم رضایی که یکی از مهمترین طراح‌های لباس سلبریتی‌هاست و البته دو مزون‌دار دیگر که نخواستند نام‌شان رسانه‌ای شود، دعوت کردیم تا به پرسش‌های ما پاسخ دهند.
آیا واقعا لباس سلبریتی‌ها در یک جشن، خارج از عرف است؟
این نخستین پرسش مورد چالش سلبریتی‌ها و طراح لباس‌های آنان با منتقدان است. پیش از آنکه این پرسش را با خانم رضایی مطرح کنیم، باید به این مهم توجه داشته باشیم که بخش زیادی از بازیگران، به‌خصوص آقایان، طراح لباس ندارند و خودشان به‌صورت مستقل نسبت به نوع پوشش‌شان تصمیم می‌گیرند. این را هم باید به یاد داشته باشیم که پوشش هنرمندان طی دهه‌های گذشته هم برای مردم کنجکاوی‌های بسیاری داشته است؛ این مهم تنها مختص ایرانی‌ها هم نیست. تا بوده اگر بازیگری کلاه به سر می‌گذاشت، به نقطه توجه مردم تبدیل می‌شد. حالا اگر همان کلاه بر سر یک فرد عادی در خیابان باشد، کمتر کسی به او توجه می‌کند. یا اگر فلان بازیگر مرد، یک پیراهن آبی جیغ بپوشد، رنگ آن پیراهن، به سوژه اول رسانه‌ها و فضای مجازی تبدیل می‌شود، حال آنکه شاید ما همان رنگ پیراهن را بر تن آدم‌های بسیاری در کوچه و خیابان ببینیم و بی‌تفاوت از کنارشان رد شویم.
این تصور خاص بودن پوشش هنرمندان، مورد تایید خانم رضایی نیست. وی می‌گوید: «خیلی از سلبریتی‌های ما ساده می‌پسندند. الزاما لباس یک سلبریتی با رنگ خاص یا مدل خاص همراه نیست. همان تعریفی که برای فلسفه پوشش هر فرد عادی جامعه مطرح است، برای سلبریتی‌ها هم مطرح است. هر کسی درخور شخصیت خودش لباس می‌پوشد. بعضی سلبریتی‌ها خیلی ساده‌پوش هستند و از مردان و زنان جامعه ساده‌تر می‌پوشند و بعضی‌ها هم می‌خواهند لباس جشن و میهمانی‌شان، خیلی تک باشد یا المان خاصی داشته باشد. بیشتر به این بستگی دارد که آن لباس قرار است در کجا استفاده شود. من بر این اصل اعتقاد دارم که نباید روی پوشش سلبریتی‌ها زوم کرد. آنها از جامعه خود می‌آیند و خارج از عرف جامعه عمل نمی‌کنند.»
این سخن رضایی، قطعا مورد تایید منتقدان این نوع پوشش نیز هست، اما کج‌روی از آنجا آغاز می‌شود که سلبریتی‌ها در تعمیم این نوع پوشش در جامعه نقش کلیدی دارند و خیلی از طرفداران آنها، برای همگرایی هم که شده، به سمت آن نوع پوشش متمایل می‌شوند.
رضایی در این باره می‌گوید: «هرکسی فارغ از اینکه آدم معروفی باشد یا ساده، یک سلیقه شخصی دارد. واقعا به تعداد آدم‌ها، سلیقه وجود دارد. من اگر استایلی را دوست دارم، نباید مورد انتقاد قرار بگیرم. مردم ما می‌گویند چون این خانم یا آقا، سلبریتی است، باید حواسش به پوشش خود باشد، چون به چشم می‌آید، اما هرکسی یک سلیقه‌ای دارد و پوشش هم امری کاملا شخصی است. اینکه گفته می‌شود پوشش سلبریتی‌ها خارج از عرف است، حرف نامعقولی است. هیچ هنرمندی، خودش را زیر سوال نمی‌برد که بیاید و یک لباس نامتعارف بپوشد. من خودم یکی از کسانی هستم که برای طراحی لباس، مخصوصا برای خانم‌ها، روی این موضوع توجه دارم که لباس، پوشیده و بلند باشد.»
ملاک طراحی لباس‌ها چیست؟
پس از صحبت در مورد واقعیت نامتعارف بودن لباس‌ها، به این بحث ورود کردیم که ملاک طراحی این لباس‌ها از کجا می‌آید. این پرسش از آن باب مهم است که به اعتقاد بسیاری، خط و ربط طراح‌ها به مدل‌های غربی مورد استفاده توسط سلبریتی‌های هالیوودی برمی‌گردد که عینا کپی‌برداری شده و حالا این نوع پوشش با فرهنگ ملی – میهنی ما همخوانی ندارد و به همین دلیل هم مورد انتقاد بسیاری قرار می‌گیرد.
البته باید اعتراف کرد که همواره این کپی‌برداری‌ها، جنبه‌های منفی ندارد. مثلا در جشن حافظ امسال، دو بازیگر خانم جوان، با ایجاد تغییراتی در لباس‌های کمی قدیمی‌تر خود، به کمپین جهانی «مد یا مصرف‌گرایی» پیوستند. این کمپین پیشتر توسط چهره‌هایی چون مریل استریپ، کیت بلانشت، جسیکا آلبا و حتی میشل اوباما نیز دنبال شده که در اعتراض به مصرف‌گرایی پدید آمده است.
در همین جشن حافظ هم بازیگر خانمی حضور داشت که لباس او کپی صددرصدی لباس «جنل مونی»؛ خواننده آمریکایی در مت گالا ۲۰۱۹ بود؛ لباسی که اگرچه برهنگی نداشت، اما جزء پوشش‌های متعارف جامعه محسوب می‌شود. رضایی درباره‌انگیزه سلبریتی‌ها از انتخاب لباس خود برای جشن‌های سینمایی می‌گوید: «درمورد برخی سلبریتی‌ها مهم است که وقتی برای بار اول می‌خواهند این لباس را بپوشند، باید طوری باشد که جایی دیده نشده باشد. بعضی‌ها خودشان می‌گویند ساده، کوتاه یا بلند باشد. برخی هم مدل دارند و می‌گویند فلان مدل را اجرا کن و بعضی هم می‌گویند لباسی را که خاص باشد و کمتر دیده شده، از صفر تا صد برایم طراحی کن.»
هزینه این لباس‌ها چقدر است؟
یکی از مهمترین بحث‌هایی که در مورد پوشش هنرمندان مطرح است، اینکه آنها تا چه میزان برای لباس خود هزینه می‌کنند؟ بحث هزینه، همواره پاشنه‌آشیل همان بحث تبعیض سلبریتی‌ها و مردم است. مردم عامه تصور می‌کنند لباس آنها بسیار گرانقیمت است؛ تصوری که اصلا بی‌راه نیست. گزارش ما اما از چند مزون معتبر در سطح شهر تهران، به نتیجه عجیبی رسید.
باور اینکه یک سلبریتی برای لباسی که تصور می‌شود بیش از ۱۰ میلیون خرج روی دستش گذشته، حتی یک ریال هم پرداخت نمی‌کند، بسیار سخت است. اما کنکاش ما از چند مزون معتبر پایتخت که سابقه تهیه لباس برای چندین سلبریتی را دارند نشان می‌دهد که بالغ بر ۹۰ درصد سلبریتی‌ها، هیچ هزینه‌ای برای پوشش خود در جشن‌ها و جشنواره‌های سینمایی پرداخت نمی‌کنند.
یکی از این مزون‌دارها که علاقه‌ای به رسانه‌ای شدن نامش نداشت، در این‌باره می‌گوید: «هیچ دستمزدی بابت هیچ لباسی از جانب سلبریتی‌ها پرداخت نمی‌شود. مزون‌های متعدد به سلبریتی‌ها، آفرهای اختصاصی می‌دهند. مثلا فرض کنید من یک برند نوپا هستم که برای دیده شدن لباس و طرح‌هایم، به فلان خانم سلبریتی، آفرهایی ویژه می‌دهم که لطفا برای مراسم بعدی خودت، از لباس من استفاده کن. پس می‌بینید که هزینه‌ای نشده، چون آفر زیاد است، اما این انتخاب را خودشان می‌کنند. چون آنها می‌گویند آن برند، آیا در حدی هست که ما از آن استفاده کنیم یا خیر. همین که خانمی مثل فلان هنرپیشه معروف این افتخار را به من می‌دهد که یک لباس از برند ما انتخاب کند، قطعا ما دیگر به سود کار توجه نمی‌کنیم.»
البته باید به یاد داشته باشیم که در عمده موارد، آن لباسی که برای فلان سلبریتی تهیه می‌شود، نمونه خارجی نداشته و در نتیجه، تنها یک نمونه از آن لباس تولید می‌شود که سبب می‌شود تا کار به تیراژ بالا نرسد، بنابراین با اصل قرار دادن این مهم که سلبریتی‌ها، هزینه‌ای برای لباس خود پرداخت نمی‌کنند، می‌توان به یک معامله فرعی در ذیل این همکاری رسید؛ عدم دریافت دستمزد از سلبریتی در قبال تبلیغات.
به عبارتی یک مزون‌دار و طراح لباس، برای یک دست لباس خود، از آن سلبریتی هزینه‌ای دریافت نمی‌کند، اما با تبلیغ آن سلبریتی، ده‌ها مشتری به مزون آن خانم طراح سرازیر می‌شوند که سبب می‌شود هزینه لباس آن سلبریتی، در سود خوب آن مشتری‌ها سرشکن شده و در نتیجه ضرر و خسارتی متوجه آن طراح نباشد.
هزینه‌ای که بابت تبلیغات به سلبریتی‌ها پرداخت می‌شود چقدر است؟
با توجه به روشن شدن ابعاد این همکاری، حالا باید به زیرکی طراحان لباس ایمان آورد. آنها اگر بخواهند تبلیغی در صفحه مجازی فلان سلبریتی داشته باشند، باید رقمی بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان هزینه کنند، حال آنکه آنها همین تبلیغ را از طریق دوخت لباس فلان سلبریتی تامین می‌کنند؛ یک دست لباس رایگان می‌دهند و در مقابل، علاوه‌بر اینکه تبلیغات خود را در صفحات دنیای مجازی آن سلبریتی دارند، از سفارش‌های حضوری آن سلبریتی به دوستان خود نیز بهره‌مند می‌شوند.
یکی دیگر از مزون‌داران شهر تهران که وی هم نخواست نامش اعلام شود، در گفت‌وگو با ما اعلام کرد: «مزون‌ها برای طراحی و تهیه لباس فلان سلبریتی، پولی نمی‌گیرند، ولی پولی هم بابت تبلیغات توسط آن سلبریتی پرداخت نمی‌کنند. البته این شامل مزون‌دارهای حرفه‌ای است. بعضی از برندهای تازه‌کار، علاوه‌بر تهیه لباس آن سلبریتی، یک پولی هم به آنها می‌دهند تا تبلیغ کارشان را کند. یک برند تازه‌کار، یک محصول را تولید می‌کند و می‌گوید آقای بازیگر، بیا این ۱۰ میلیون را بگیر و کفش من را بپوش.»
بنابراین آن‌طور که پیداست، واقعیت ماجرا با آن چیزی که همه تصور می‌کنند، تفاوت‌های بسیاری دارد. سلبریتی‌ها نه‌تنها پول‌های میلیونی برای پوشش خود نمی‌پردازند، بلکه در تعاملی دوطرفه، پولی پرداخت نمی‌کنند و در مقابل، تبلیغات آن مزون را انجام می‌دهند که سبب می‌شود مشتریان بسیاری به آن مزون مراجعه کرده و محصولاتی را سفارش و خریداری کنند.
این، اعتباری است که مزون‌دارها به آن احتیاج دارند. آوردن نام مزون و طراح لباس توسط سلبریتی‌ها یا انداختن چندین عکس دونفره، خود می‌تواند به‌تنهایی، اعتباری هنگفت برای آن مزون به همراه بیاورد، حال آنکه در این میان، سخنی از کیفیت محصول به میان نمی‌آید، چون مردم صرفا به این مورد بسنده می‌کنند که وقتی فلان سلبریتی شیک‌پوش از محصولات این برند استفاده کرده، پس آن برند از کیفیت‌های لازم برای تولیداتش برخوردار است.
رضایی درباره اعتباری که از طریق تبلیغ سلبریتی‌ها برای یک مزون به دست می‌آید، می‌گوید: «قطعا تاثیر دارد؛ چون وقتی برای یک برند مشتری می‌آید، آن برند می‌تواند بگوید خانم بختیاری، خانم رهنما، خانم گودرزی و… مشتری ما هستند، بنابراین آن مشتری خیلی راحت‌تر با شما کنار می‌آید، چون می‌بیند که چندین سلبریتی، آن برند را انتخاب کرده‌اند. از طرف دیگر هم این اعتبار خیلی مهم است. وقتی ۲۰ طراح در صف هستند که مثلا به خانم رهنما لباس بدهند و ایشان لباس من را می‌پوشند، طبیعتا این اعتبار من است.»
چند طراح یا مزون لباس برای سلبریتی‌ها فعال هستند؟
با مشخص شدن سازوکار پوشش سلبریتی‌ها، می‌توان دلیل رشد افسارگسیخته مزون‌ها را متوجه شد؛ یک کار پردرآمد که نیاز به هزینه هنگفتی ندارد. بیشترین هزینه‌ای که باید شود این است که یک دفتر شیک در منطقه‌ای خوب داشته باشید. به همین دلیل است که بیشتر مزون‌هایی که توسط سلبریتی‌ها معرفی می‌شود، دفترشان در منطقه یک تهران است. برای این مزون، دم و دستگاهی شیک و البته یک طراح خوشفکر و تعداد محدودی دوزنده نیاز است تا از این طریق حالا به ادامه راه فکر کنید.
دیگر روزگار اجاره بیلبورد و بنر در خیابان‌ها و اتوبان‌های شهر سپری شده؛ بهترین راه تبلیغ برای یک مزون تازه‌کار در حجم انبوهی از مزون که روزانه سر درمی‌آورند، جذب یک سلبریتی است. وقتی مزونی سلبریتی‌ای را جذب می‌کند، مسیر جذب مشتری و حتی سلبریتی‌های بیشتر توسط او راحت می‌شود.
تکتم رضایی در پاسخ به این پرسش که چه تعداد مزون حرفه‌ای در این زمینه فعال هستند، معتقد است: «برندهای مطرح، تعداد محدودی هستند، ولی خیلی از مزون‌های تازه کار در تلاش هستند تا محصولات‌شان را ارائه دهند.»
اینکه فلان بازیگر در چند روز حضور خود در جشنواره فجر، چندین دست لباس متفاوت می‌پوشد یا خواننده‌ای که لباس او طی دو سانس اجرای یک شب، با یکدیگر تفاوت دارد، دست و دلبازی یا سلیقه منحصربه فرد او را نمی‌رساند. سلبریتی‌هایی که لباس خود را به دست طراح می‌سپارند، یک معامله دوطرفه عالی را آغاز می‌کنند؛ نه پولی می‌دهند و نه عموما پولی می‌گیرند و در نتیجه آنچه خالی می‌شود، نه جیب آن سلبریتی است که تصور می‌شود برای یک شب لباس خود، بیشتر از ۱۰ میلیون هزینه کرده و نه آن طراح لباس که تصور می‌شود برای جذب سلبریتی، مجبور شده آن لباس را به رایگان در اختیار آنها قرار داده و پولی نگیرد. این جیب مردم و مشتریانی است که به‌واسطه معرفی فلان سلبریتی، به یک مزون رفته و برای «خاص‌بودن» هزینه می‌کند، بنابراین نه پولی از جیب سلبریتی می‌رود و نه از جیب مزون دار، بلکه پول‌ها از جیب مردمی می‌رود که پیش از آن به عکس خندان سلبریتی و طراح لباس نگاه کرده بودند.
