بایگانی فروردین 19, 1400

به گزارش سینماپرس، در این ۲۸ سالی که از شهادتش می‌گذرد، همواره یک تصویر از او را روی جلد کتاب‌ها، مجلات و فیلم‌ها در ایام نزدیک به سالروز تولد و یا شهادتش دیده‌ایم؛ مردی با عینکی مربعی، با ریش‌ها و موهای جوگندمی که دست به سینه ایستاده و کتی خاکی رنگ روی دوشش دارد، این نزدیک‌ترین تصویر ذهنی همه ما از یک نام است؛ سید مرتضی آوینی.

همان که او را «سید شهیدان اهل قلم» خطاب می‌کنند تا قلم به دستان هر بار روایت‌هایی متفاوت و گاهی متضاد از او ارائه کنند، همان که «روایت فتح» عنوان اصلی‌ترین یادگارش در قالب مجموعه‌ای مستند است و حالا این عنوان بر سردر مؤسسات و سازمان‌های مختلفی خوش نشسته که در مواردی شاید کم‌ترین سنخیت و تناسب تسمیه‌ای با او نداشته باشند! مردی که حرف‌ها و حاشیه‌ها درباره‌اش کم نیست و احتمالاً اگر زنده بود و این قرائت‌های متنوع درباره خودش را می‌شنید و می‌خواند و می‌دید می‌گفت: «ای جماعت بگذارید و بگذرید».

او نقطه اتکای جریان چپ و راستی است که اتفاقاً هیچگاه بر سرش به اجماع نرسیده‌اند و همواره بر سر مصادره‌اش دست به گریبان شده‌اند! در همه این سال‌ها بیشتر از اینکه او را به ما بشناسانند، سهم‌خواهی‌های خود را در زیر سایه او مطرح کرده‌اند، در این جدال هر کدام گوشه‌ای از شخصیت آوینی را به ما نشان داده‌اند تا محصولش یک سوال بزرگ در ذهن ما باشد که او واقعاً کیست و کدام یک از روایت‌ها واقعیت «مرتضی» را پیش روی ما نمایان می‌کند؟ مردی که هنوز هم که هنوز است ارائه روایتی تازه از او محل بحث است.

«آقا مرتضی» که چند شبی است از شبکه سه سیما در حال پخش است، تازه‌ترین روایت از او است، مستندی که سازمان اوج متولی ساختش بوده و پخش تلویزیونی‌اش واکنش نزدیکترین منسوبان مرتضی آوینی را برانگیخته است.

مستند «آقامرتضی» به همین دلیل متن و حاشیه‌هایی حائز اهمیت دارد که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گذاشت. در گزارش پیش‌رو اهم اتهامات مطرح شده درباره این مستند را در قالب پنج سرفصل مجزا به مرور گذاشته‌ایم و درباره هر اتهام، توضیحات تهیه‌کننده را هم جویا شده‌ایم.

مهدی مطهر تهیه‌کننده مستند «آقامرتضی» به کارگردانی سیدعباس سیدابراهیمی، در گفتگو با خبرنگار مهر پاسخگوی ابهامات و اتهامات درباره این مستند شد.

تیزر مستند «آقامرتضی»

اتهام اول؛ «آقامرتضی» سفارشی و جهت‌دار است؟

این ابهام و اتهام از آنجایی مطرح شد که «آقا مرتضی» تولید شده در سازمان «اوج» است؛ سازمانی که خط و ربطش به جبهه فرهنگی انقلاب انکارنشدنی است و تولیداتش در این سال‌ها هم عمدتاً با محوریت تاریخ معاصر و تحولات مرتبط با مضامین استراتژیک مدنظر در این جریان فکری بوده است. بستر عرضه این مستند شبکه سه است؛ شبکه‌ای که از زمان تکیه علی فروغی بر کرسی مدیریت آن، رویکردی جدی در زمینه پخش مستندهای جنجالی داشته و هر از گاهی پخش یک مستند در آن بازتاب گسترده‌ای در فضای رسانه‌ای پیدا کرده است.

در چنین شرایطی طبیعتاً انتشار خبر پخش مستندی از تولیدات سازمان اوج، از آنتن شبکه سه، به‌سختی می‌تواند از اتهام‌زنی‌ها و پیش‌داوری‌ها مصون بماند.

حسین معززی‌نیا مستندساز و منتقد شناخته‌شده سینما و داماد سیدمرتضی آوینی که شاخص‌ترین چهره معترض به تولید و پخش مستند «آقامرتضی» تا به اینجا محسوب می‌شود، در بخشی از متن انتقادی خود گریزی به این پیش‌داوری زده و اینگونه تلاش کرده سازندگان این مستند را قضاوت و معرفی کند «همان کسانی که در یک سال آخر حیاتش او را طرد کردند و به خروج از دایره «حزب‌اللهی‌ها» متهمش کردند، ۲۸ سال است زیر نامش سینه می‌زنند و با وقاحتی کم‌نظیر به روی خودشان نمی‌آورند روزگاری چه نوشته‌اند، چه گفته‌اند و چه کرده‌اند.»

اما واقعیت چیست و مستند «آقامرتضی» را چه کسانی با چه عقبه‌ای ساخته‌اند و آیا به‌دنبال ارائه روایتی جهت‌دار از این شهید بوده‌اند؟

توضیحات تهیه‌کننده؛ دنبال یک سلیقه خاص نبودیم

مهدی مطهر درباره پیشینه مستند «آقامرتضی» به خبرنگار مهر گفت: تولید این مستند از کتابی آغاز شد که آقای سیدابراهیمی از سال ۸۹ نگارش آن را آغاز کرده بود و تا سال ۹۱ هم مشغول آن بودند. طی سال‌های ۹۱ تا ۹۴ هم ۱۵ تا ۲۰ مصاحبه خیلی خوب در این زمینه گرفته بودند که به دلایلی پروژه آن متوقف مانده بود. در آن مقطع من در پروژه حضور نداشتم، بعد که به کار اضافه شدم، تلاش کردم با برخی دسترسی‌ها و هماهنگی‌ها این پروژه را توسعه دهیم و اثری ماندگار درباره شهید آوینی تولید کنیم.

وی در ادامه توضیحات خود درباره رویکرد کلی محتوای این اثر هم گفت: شعار «روایت بدون سانسور» که در تیزرها و خبرهای مرتبط با مستند «آقامرتضی» مورداستفاده قرار گرفته است یک عبارت تبلیغاتی است و ما این ادعا را نداریم که روایتمان واقعاً بدون سانسور است، ما تمام تلاشمان را کردیم که فیلمی جامع درباره همه جوانب شهید آوینی از ابعاد شخصیتی گرفته تا زیست اجتماعی و هنری‌شان ارائه دهیم. آن هم از زبان آدم‌هایی که بی‌واسطه او را درک کرده‌اند و صرفاً کارشناس و تحلیل‌گر نیستند و دنبال یک سلیقه خاص هم نبودیم.

اتهام دوم؛ «آقامرتضی» غیرتولیدی و آرشیوی است؟

سهم بالای بریده مستندهای قدیمی در سه قسمت ابتدایی مستند «آقامرتضی» این شائبه را به وجود آورده که این مستند، اثری غیرتولیدی و به معنای کنایی آن آرشیوی است. فیلمی که راش‌هایی متعدد از چند مستند را در دل خود دارد که مهمترین‌شان «روایت راوی»، «مرتضی و ما» و «انحصار ورثه» است.

حسین معززی‌نیا در بخشی از همان یادداشت بلند اعتراضی خود اینگونه غیرتولیدی بودن این مستند را به‌عنوان یک اتهام مورد کنایه قرار می‌دهد: «امروز دو نفر دیگر از دوستان، تیزری از مستند چند قسمتی ایشان را برایم ارسال کرده‌اند. می‌بینم قطعاتی از مستندهای مختلفی که درباره آوینی ساخته شده، از جمله مجموعه «روایت راوی» به کارگردانی من، و مستند «مرتضی و ما» به کارگردانی کیومرث پوراحمد در این مجموعه استفاده شده، به‌علاوه تصاویری از جلسات تدریس آوینی در جمعی محدود و مواد و مصالح مختلف دیگری که در این سال‌ها استفاده نشده بوده. مشخص است که دایره دست‌درازی و چپاول‌گری این آقا گسترش پیدا کرده، وارد آرشیو مؤسساتی شده که این مصالح در آن‌جا نگهداری می‌شده و تصور کرده چون به آرشیو وارد شده، خودبه‌خود مالکیت مواد صوتی و تصویری را هم در اختیار گرفته است.»

مطهر: در این فضای پرابهام امکان اجحاف در حق کارگردان این مستند وجود دارد. کارگردانی که بیش از ۱۰ سال از عمر خودش را برای این کار صرف کرده و به رقم برخی کم‌تجربگی‌های احتمالی، زحمت بسیاری برای این مستند کشیده است توضیحات تهیه‌کننده؛ بالغ‌بر ۳۰ مصاحبه تولیدی داشتیم

مطهر اما درباره بخش‌های آرشیوی مستند «آقامرتضی» توضیح داد: از آنجا که با مؤسسه روایت فتح تعامل داشتیم، این مجموعه زمینه دسترسی ما به فیلم‌های ساخته شده درباره این موضوع را فراهم کرد. مصاحبه‌هایی درباره شهید آوینی و برش‌های مستندهای شهید آوینی و کارهایی که درباره این شهید ساخته شده بود در آرشیو وجود داشت که دسترسی ما به آن‌ها آزاد بود. در تیتراژ هم از اسامی فیلم‌سازان و آثاری که از آن‌ها استفاده کردیم، تشکر شده است. در خود فیلم امکان درج این توضیح درباره برش‌های استفاده شده از مستندهای دیگر وجود نداشت چرا که برخی از کات‌ها کمتر از ۱۰ ثانیه بود و امکان توضیح روی تصویر عملاً وجود نداشت. مضاف‌بر اینکه قاب تلویزیون همین الان هم شلوغ است و به‌لحاظ بصری عرصه برای توضیحات مکرر روی تصویر، تنگ‌تر هم شده است.

وی با تأکید بر اینکه مستند «آقامرتضی» صرفاً برگرفته از کتاب «زندگی زیباست» به قلم سیدعباس سیدابراهیمی کارگردان این مستند نیست، توضیح داد: آن کتاب صرفاً یک نقطه شروع برای این پروژه بود. روایت مستند «آقامرتضی» نه فقط فراتر از این کتاب، که فراتر از هر مستند دیگری است که تا به امروز با این موضوع ساخته شده است. منظور از «فراتر» هم به معنای «بهتر» نیست بلکه منظور جامعیت کار است. ما در این مستند تمام جنبه‌های شخصیتی این شهید را روایت کرده‌ایم و بالغ‌بر ۳۰ مصاحبه در این مستند، تولیدی است و برگرفته از منابع دیگر نیست. تنها در مواردی از مستندهای دیگر استفاده کرده‌ایم که احساس کردیم، روایت‌های ارائه شده در این مصاحبه‌ها را کامل‌تر می‌کرده است.

وی درباره بخش‌های تولیدی مستند «آقامرتضی» هم تأکید کرد: خیلی از بخش‌های این مستند را خودمان پیگیری کرده‌ایم. مثلاً دو تن از هم‌کلاسی‌های شهید آوینی را خودمان پیدا کردیم و برای همین مستند با آن‌ها گفتگو گرفتیم و یا مدارک تحصیلی آقای آوینی را از مدرسه به‌دست آوردیم و اینگونه نبود که خانواده آن‌ها را در اختیار ما بگذارد. در این فضای پرابهام امکان اجحاف در حق کارگردان این مستند وجود دارد. کارگردانی که بیش از ۱۰ سال از عمر خودش را برای این کار صرف کرده و به رقم برخی کم‌تجربگی‌های احتمالی، زحمت بسیاری برای این مستند کشیده است.

اتهام سوم؛ «آقامرتضی» محصول یک «سرقت» است؟

آرشیوی بودن مستند «آقامرتضی» اتهامی بود که خیلی زود ابعاد پیچیده‌تری هم پیدا کرد. به خصوص زمانی که دو مستندساز دست به قلم بردند و این مستند را محصول یک سرقت و چسباندن تصاویری از چند مستند دیگر با محوریت مرتضی آوینی خواندند!

حسین معززی‌نیا کارگردان «روایت راوی» و محمدعلی شعبانی کارگردان «انحصار ورثه» بلافاصله پس از پخش قسمت‌های ابتدایی مستند «آقامرتضی» در یادداشت‌هایی تند صراحتاً کارگردان این مستند را به «سرقت» از آثارشان و دست‌درازی به آرشیو مؤسسات متولی تولید این مستندها متهم کردند.

محمدعلی شعبانی که اتفاقاً چندی پیش «انحصار ورثه» را در مؤسسه اوج تولید کرده بود، از یک: دزدی معنوی» سخن به میان آورد و حسین معززی‌نیا نیز از این کار با عنوان «چپاول» و «دست درازی» یاد کرد.

توضیحات تهیه‌کننده؛ حاضر به رفع سوءتفاهم‌ها هستیم اما…

تهیه‌کننده «آقامرتضی» درباره اعتراض حسین معززی‌نیا مبنی‌بر استفاده بدون اجازه از بریده‌های مستند خود و فیلم‌سازان دیگری همچون کیومرث پوراحمد در مستند «آقامرتضی» توضیح داد: واقعیت این است که این مدل استفاده کاملاً مرسوم است. بریده‌های مستندهای قبلی خود من مانند مجموعه «هویدا» هم تا امروز در مستندهای دیگر مورداستفاده قرار گرفته است. واقعیت این است که وقتی ما مستندی را برای تلویزیون و یا سازمانی مانند اوج تولید می‌کنیم، آن سازمان سرمایه‌گذار این امکان و اجازه را دارد که از راش‌ها و مصاحبه‌های مرتبط با مستند ما بعدها استفاده کند. مگر اینکه یک مصاحبه خاص داشته باشم که امتیاز آن را به آن سازمان نمی‌بخشم و حتی روی آن برچسب «محرمانه» می‌زنم. در غیر این صورت آرشیو کردن آثار مستند چه دلیلی دارد؟ دلیلش این است که بعدها دیگران بتوانند از آن استفاده کنند. این فلسفه آرشیو است. استفاده از این آرشیو هم نیازی به اجازه از کارگردان ندارد، مؤسسه تولیدکننده صاحب اثر محسوب می‌شود که در مورد مستند آقای معززی‌نیا، همان مؤسسه تولیدکننده در همکاری با سازمان اوج، مستند «آقامرتضی» را تولید کرده است.

مطهر: استفاده از آرشیو نیازی به اجازه از کارگردان ندارد، مؤسسه تولیدکننده صاحب اثر محسوب می‌شود که در مورد مستند آقای معززی‌نیا، همان مؤسسه تولیدکننده در همکاری با سازمان اوج، مستند «آقامرتضی» را تولید کرده است وی درباره طرح اتهاماتی مانند «سرقت» هم گفت: شخصاً شأن آقای معززی‌نیا را بالاتر از این می‌دانم که با همین ادبیات بخواهم پاسخی بدهم. همین امروز هم اگر بدانم بخش‌هایی از مستند باعث کدورت خانواده آوینی شده است، حاضر به پیگیری برای رفع سوءتفاهم هستم اما اگر قرار باشد بخواهند با ادبیات خاص و توهین به این اثر واکنش نشان دهند، طبیعتاً ترجیح می‌دهم به این ادبیات واکنشی ارائه ندهم. در ادامه مستند هم این واقعیت را تصدیق خواهند کرد که ما صداقت و امانت‌داری کرده‌ایم در ارائه روایتی از شهید آوینی.

مطهر درباره اعتراض محمدعلی شعبانی کارگردان مستند «انحصار ورثه» هم تأکید کرد: این مستند که محصول دفتر خود ما یعنی «خانه مستند» است و متمم قراردادی هم که میان ما و آقای شعبانی امضا شده، تأکید دارد که ایشان هیچ ادعایی نباید نسبت به این اثر داشته باشند. حتی تخلف از طرف ایشان صورت گرفته که بخش‌هایی از مستند را در اینستاگرام خود منتشر کرده است. «انحصار ورثه» محصول «خانه مستند» است و طبیعتاً این مرکز برای استفاده از بخش‌هایی از اثر خود، در اثری دیگر از خود، نیاز به مجوز از کسی ندارد. آقای شعبانی به‌طور کامل در جریان است که این مستند متعلق به خانه مستند است و اساساً «انحصار ورثه» پروژه‌ای بود که ما از محمدعلی شعبانی برای کارگردانی آن دعوت کردیم و اینگونه هم نبود که ایشان کاری را ساخته باشد و بعد ما بخواهیم امتیاز آن را خریداری کنیم، از اساس پروژه متعلق به خود ما بود و هست. درباره مستندهای آقایان پوراحمد و معززی‌نیا هم ما از مؤسسه روایت فتح این آرشیو را دریافت کردیم. اینکه می‌گویند بخش‌هایی از این تصاویر شخصی بوده هم من متوجه نمی‌شوم، تصاویر شخصی چرا باید در مؤسسه روایت فتح آرشیو شده باشد؟

تهیه‌کننده «آقامرتضی» در عین حال تأکید کرد: برای قسمت‌های پخش‌نشده این مستند حاضریم یک فرد مرضی‌الطرفین به نمایندگی از دوستان معترض بیاید و کار را ببیند و اگر واقعاً بخش‌هایی از مستندهای خود را راضی به استفاده نیستند، ما آماده تعاملیم. فضا خیلی کوچک‌تر از این حرف‌ها است. حتی می‌خواهم بگویم هر سال از این بریده مستندها در سالگرد شهید آوینی به طرق مختلف استفاده شده است، چرا امسال و برسر این مستند ابهامات مطرح می‌شود؟ چون این بار همان بریده‌ها در قالب یک مجموعه که در ساعت خوبی از شبکه سه پخش می‌شود، دارد دیده می‌شود. وگرنه بارها از مستند آقای پوراحمد درباره شهید آوینی در مستندهای مختلف استفاده شده است. دلیلش هم این است که مصاحبه‌های آن مستند، فاصله بسیار کمی با شهادت سیدمرتضی آوینی دارد. مهم ولی این است که تهیه‌کننده همه این آثار روایت فتح بوده است. ضمن اینکه ما در «کتابت و انتشار» قانون مدونی داریم که حقوق یک کتاب به خانواده مؤلف و یا مؤسسه صاحب اثر می‌رسد، ولی در قانون و در هیچ جایی این محدودیت برای «فیلمسازی» درباره اشخاص وجود ندارد.

اتهام چهارم؛ «آقا مرتضی» علیه معشوقه «کامران»!؟

ارتباط مرتضی آوینی با غزاله علیزاده یکی از فرازهای پرابهام زندگی خصوصی او محسوب می‌شود. فرازی که غالباً پرداختن مستندسازان و راویان مختلف به آن حاشیه‌ساز بوده و کمتر اشتراک‌نظری بر سر جزئیات این ارتباط طی این سال‌ها وجود داشته است.

مطرح شدن نام غزاله علیزاده نویسنده رمان‌های ایرانی در مستند «آقامرتضی» هم از این قاعده مستثنی نبود و واکنش‌های بسیاری را به‌خصوص در فضای مجازی برانگیخت. به‌ویژه اینکه یکی از مصاحبه شونده‌ها که اتفاقاً هم‌کلاسی مرتضی آوینی هم بوده در خلال صحبت‌هایش غزاله علیزاده را زنی خطاب کرده که در پی وصال به مرتضی آوینی بوده و در ادامه آوینی را شخصیتی «زن گریز» توصیف کرده است.

ترکیب این دو روایت با نریشن «آقا مرتضی» که غزاله علیزاده را «خانی» معرفی می‌کند که آوینی به سلامت از آن عبور کرده، واکنش‌هایی را در فضای مجازی برانگیخت تا همین بریده فیلم در این فضا دست به دست و روایت‌هایی تازه‌ای از سوی مخاطبان از دلدادگی این دو شخصیت مطرح شود.

توضیحات تهیه‌کننده؛ هر کس سند دست‌اول دارد رو کند

مهدی مطهر درباره واکنش‌های صورت گرفته در فضای مجازی به روایت ارائه شده از رابطه سیدمرتضی آوینی با غزاله علیزاده در این مستند توضیح داد: واقعیت این است که چه من و چه هر مستندساز دیگری بخواهد درباره چنین موضوعی روایتی را ارائه دهد، باید مستندات خود را هم ارائه دهیم. ما هم سراغ آدم‌هایی رفتیم که در آن مقطع با آقای آوینی هم‌کلاس و هم‌دوره بوده‌اند. این افراد مصاحبه‌های‌شان کاملاً متعلق به همین مستند است و در مستندهای دیگر هیچ‌کس سراغ هم‌کلاسی‌های این شهید نرفته بود. این دوستان شهید آوینی که آن مقطع از زندگی ایشان را از نزدیک درک کرده‌اند، چنین روایتی از این علاقه میان این دو نفر ارائه می‌کنند.

تهیه‌کننده «آقامرتضی» تأکید کرد: شأن خانم علیزاده جای خود و ما قرار نیست قضاوتی درباره او داشته باشیم. در نریشن این بخش هم اشاره می‌کنیم که این یک «خان» از «هفت‌خان» بوده و تلاش کردیم عبارتی را به کار نبریم که قضاوتی در آن باشید. صرفاً آن را به‌عنوان یک مواجهه روایت کردیم که شهید آوینی از آن گذر کرده است. طبیعتاً روایت‌های دیگری از این رابطه هم می‌تواند وجود داشته باشد اما ما نرسیدیم همه آن‌ها را روایت کنیم. اگر کسی مستند دست‌اولی در این زمینه داشته باشد، ما هم خوشحال می‌شویم در اصلاحات بعدی این روایت را اصلاح کنیم. هیچ محدودیتی هم برای خود قائل نیستیم.

وی درباره استفاده از عبارت «زن‌گریز» برای توصیف روحیات سیدمرتضی آوینی از سوی یکی از افراد حاضر در مستند «آقامرتضی» هم گفت: در آن بخش منظور از «زن» یک زنی است که مانع رشد یک انسان می‌شود. اگر نتوانسته‌ایم این مفهوم را در روایت بپرورانیم و معنای عام از این عبارت فهمیده می‌شود، حتماً به ضعف پرداخت ما در مستند برمی‌گردد. منظور از زن‌گریزی بیشتر بی‌توجهی به ظواهر بازدارنده بوده است نه ضدیت با جنس زن.

اتهام پنجم؛ «آقامرتضی» حریم خصوصی «آوینی» را نقض کرده است؟

«پرده‌دری»، «وقاحت»، «ابتذال» و «تعرض» کلیدواژه‌های اصلی متن اعتراضی مریم امینی همسر مرتضی آوینی نسبت به پخش مستند «آقا مرتضی» است که روز گذشته در فضای رسانه‌ای منتشر شد.

متنی صریح و سرشار از دلخوری که این مستند را تعرضی آشکار به حریم خصوصی خانواده آوینی توصیف می‌کرد و از نامه نگاری با حمید شاه آبادی معاون سیمای صداوسیما برای جلوگیری از پخش این مستند در آن سخن به میان آمده بود.

مطهر: خیلی از شایعه‌ها وجود دارد درباره همسر آقای آوینی که چون سندی برای آن وجود نداشت اساساً سراغ آن‌ها هم نرفتیم. به آن ماجرای اجاره‌نشینی در خانه «فرهاد» هم به این دلیل اشاره کردیم که در ادامه مطرح می‌شود فرهاد برای اولین بار نوار سخنرانی امام خمینی (ره) را به شهید آوینی می‌دهد و زمینه‌ساز تحول در او می‌شود در بخشی از این متن اعتراضی آمده است: «شهید آوینی تا زمانی که در قید حیات بود، علاقه‌ای به روایت زندگی خصوصی‌اش نداشت. و حالا که نیست، تشخیص این‌که کدام بخش از زندگی ایشان را می‌شود روایت کرد و چگونه، به عهده خانواده‌اش است. به چه حقی می‌شود در زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور تجسس کرد و بعد، بر اساس اطلاعاتی مطلقاً جعلی این زندگی را به تصویر کشید؟ در کجای دنیا، زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور را می‌شود بدون اطلاع و نظارت خانواده‌اش ساخت؟ جوابی نمی‌شنوم.»

توضیحات تهیه‌کننده؛ مصداقی بگویید کدام نقض حریم؟

مهدی مطهر درباره اعتراض همسر شهید آوینی درباره ورود به حریم زندگی شخصی این شهید در مستند «آقامرتضی» هم گفت: کارگردان ما در ایام ساخت این مستند به سراغ خانم امینی رفتند ولی ایشان روی خوش به او نشان ندادند. اما درباره این اعتراض باید بگویم کاش مشخصاً می‌گفتند که کدام بخش از روایت این مستند ورود به حریم شخصی شهید آوینی بوده است. تنها بخشی که از زندگی شخصی ایشان در مستند به آن اشاره می‌شود همان فایل صوتی‌ای است که می‌گوید ما در مقطعی مستأجر مادر «فرهاد مهراد» شدیم.

وی تأکید کرد: ما به بخش‌هایی از زندگی خصوصی این شهید پرداختیم که به شکل‌گیری شخصیت آوینی و شناختش توسط مخاطب کمک می‌کرد مثل قصه منزل استیجاری فرهاد مهراد که مقدمه شناخت بهتر آوینی از امام (ره) شد. زندگی شخصی ایشان خیلی حواشی دیگری می‌توانست داشته باشد که هیچ اشاره‌ای در مستند به آن نکرده‌ایم. خیلی از شایعه‌ها وجود دارد درباره همسر آقای آوینی که چون سندی برای آن وجود نداشت اساساً سراغ آن‌ها هم نرفتیم. به آن ماجرای اجاره‌نشینی در خانه «فرهاد» هم به این دلیل اشاره کردیم که در ادامه مطرح می‌شود فرهاد برای اولین بار نوار سخنرانی امام خمینی (ره) را به شهید آوینی می‌دهد و زمینه‌ساز تحول در او می‌شود. اما نکته این است که هم آقای معززی‌نیا و هم خانم امینی در نوشته و بیانیه‌هایی که ارائه کرده‌اند اذعان دارند که حتی یک قسمت را کامل ندیدند. چگونه به چنین قضاوتی رسیده‌اند که روایت ما مشکل دارد و یا دزدی کرده‌ایم این مسأله بیشتر نشان دهنده این است که این بلوا برای چیز دیگری است.

تهیه‌کننده مستند «آقا مرتضی» درباره تأثیر نامه‌نگاری با مسئولان صداوسیما بر امکان پخش قسمت‌های باقیمانده از این مستند هم گفت: شاید یک درصد ما اشتباهی کرده باشیم و به لحاظ حقوقی مانعی برای پخش این کار به‌وجود بیاید. ما در این موارد مطیع تصمیم صداوسیما هستیم و نمی‌خواهیم بر سر این موضوع بلوایی به‌وجود بیاوریم. اگر مسئولان صداوسیما به این جمع‌بندی برسند که پخش این مستند، اجحاف در حق خانواده شهید آوینی است و به‌لحاظ حقوقی ادامه پخش آن به صلاح نیست، تمام سعی‌مان را برای توضیح و مجاب کردن‌شان می‌کنیم، اما حتماً جنجال به راه نخواهیم انداخت و منتظر می‌مانیم در فضایی بهتر و بدون سوءتفاهم این کار دیده شود.

وی در ادامه با اشاره به برخی انتقادها به کیفیت تدوین این مستند هم توضیح داد: حتماً کار ما بدون نقص نیست اما از آنجایی که ما اصرار داشتیم کارمان از شبکه سه و در این ساعت مشخص پخش شود، به دلیل ترافیک بالا در کنداکتور این شبکه، ناگزیر در حدود ۷ تا ۸ دقیقه از هر قسمت را کوتاه می‌کنیم و این عجله در رساندن نسخه کوتاه‌تر به آنتن، در مواردی موجب پرش در تدوین شده است. از مخاطبان بابت این پرش‌ها عذرخواهی می‌کنیم و تأکید می‌کنم دلیلش نابلدی و بی‌تجربگی نبوده است و مجبور شدیم کار را کوتاه کنیم.

*مهر

سینماپرس: فیلم کوتاه «زنگ تفریح» به کارگردانی نوید نیکخواه آزاد در بخش رقابتی چهار جشنواره جهانی در آمریکا، کانادا، پرتغال و اسپانیا به نمایش درمی آید

سینماپرس: بهترین فیلم‌های سال ۲۰۲۰ آمریکا از نظر جلوه‌های ویژه انتخاب شدند.

سینماپرس: مسعود ده‌نمکی گفت: سریال «دادستان» گفتمان دارد و به دنبال نق‌ زدن نیست. دنبال گفتمان عدالت‌خواهی است. برخی نقدها به این سریال مغرضانه بود. ساخت دادستان به خاطر روندی بود که بعد از جنگ، انقلاب طی کرد.

سینماپرس: داریوش فرهنگ بازیگر سریال گاندو، از تجربه بازی و حضور خود در این سریال گفت.

سینماپرس: شفیع آقامحمدیان کارگردان سینما و مدیرعامل سابق مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در پی نامگذاری سال ۱۴۰۰ به عنوان «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها» گفت: تا خانه تکانی جدی در حیطه مدیریتی صورت نگیرد موانع موجود در حوزه تولید آثار سینمایی برداشته نمی شود! همه ما این روزها منتظر تغییرات بنیادین در حیطه مدیریتی هستیم تا ان شاالله پس از این اتفاق نیکوترین اتفاقات در حوزه مسائل اقتصادی و تولید به ویژه تولید کالای فرهنگی رخ دهد.

علی ناصری: در این مقاله خبری-تحلیلی سعی شده نگاهی داشته باشیم به برخی از مهمترین فیلم ها و فیلمسازان مطرحی که در سال ۲۰۲۱ می توانند گزینه های مهمی برای علاقمندان به سینما، سینمادوستان و سینماگران باشند؛ فیلم ها و فیلمسازانی که هریک از آن ها می‌توانند نظر جشن‌ها و جشنواره‌های مختلفی را به خود جلب کنند و باید منتظر بمانیم و ببینیم کدام فیلم ها گوی سبقت را در جشنواره ها و نظرات منتقدان می ربایند!؟

همه سینمادوستان و مخاطبان حرفه‌ای سینما می‌دانند که برای اکران بهترین فیلم‌های سال باید چند ماهی از اتمام فصل جوایز بگذرد و قطعاً ابتدای سال فصل چندان مناسبی برای دیدن فیلم‌های مورد انتظار سینمادوستان و مخاطبان حرفه‌ای سینما نیست. به همین دلیل برای معرفی بهترین فیلم‌های سال زمانی مصادف با ایام نوروز می‌تواند بهترین زمان باشد چرا که اخبار را درباره فیلم‌های مورد انتظار دقیق‌تر می‌توان دنبال کرد. به همین منظور در این مقاله به معرفی ۲۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۱ پرداخته ایم که در بخش دوم آن مخاطبان گرامی سینماپرس با ۱۰ فیلم مهم سال آشنا خواهند شد.  

*****************

۱۱- آپولو ۱۰ و نیم  Apollo 10 and half

ریچارد لینکلیتر کارگردان مطرح سینما که آثار پرطرفداری چون «پیش از طلوع»، «پیش از غروب» و «پسربچگی» امسال در جدیدترین تجربه کارگردانی‌اش به سراغ یک انیمیشن با عنوان «آپولو ۱۰ و نیم» رفته است.  

این فیلم انیمیشن با الهام از دوران کودکی لینکلیتر در هیوستون ساخته شده است. این کارگردان فیلم را بر پایه فیلمنامه خودش ساخت که سعی دارد دیدگاه یک فضانورد و مسئولان کنترل ماموریت را در کنار نقطه نظر یک کودک هیجان‌زده به تصویر بکشد که نزدیک ناسا زندگی می‌کند و بیشتر ماجرا را از تلویزیون دنبال می‌کند.

داستان فیلم حول محور فانتزی این کودک درباره فاصله گرفتن از زندگی عادی خود در حومه شهر و تعلیم دیدن مخفیانه برای رفتن به ماموریتی در ماه است. از جمله بازیگران این انیمیشن می‌توان از جک بلک، زکری لیوای و گلن پاول نام برد.

لینک‌لیتر در بیانیه‌ای گفته است: «سال‌ها پیش فهمیدم که این فیلمی است که باید بسازم، هم از نظر زمان‌بندی و هم نزدیک بودن به خودم. من خودم آنجا بودم و داشتم به کلاس سوم می‌رفتم. سبک خاص انیمیشن ما اجازه می‌دهد که هم دنیایی را به تصویر بکشیم که مدت‌هاست رفته و هم خاطرات و قوه تخیل بازیگوش یک کودک را داشته باشیم. سفری جالب و خلاقانه بوده که بتوانیم چیزهایی مانند گرافیک سه بعدی را وارد فیلمبرداری لایو اکشن کنیم تا به این داستان جان ببخشیم.»

این فیلم زنده با ترکیبی از انیمیشن کامپیوتری و دستی ساخته می‌شود.

۱۲- تراژدی مکبث  The tragedy of Macbeth

قطعاً جدایی برادران کوئن در سال ۲۰۲۰ یکی از اتفاقات عجیب و مهم سینما بود که بسیاری از سینمادوستان در سال ۲۰۲۱ منتظر دیدن «تراژدی مکبث» اولین فیلم جوئل کوئن هستند که بدون همکاری با برادرش ساخته است.

در این درام که همانطور از نامش مشخص است اقتباسی از نمایشنامه مشهور شکسپیر است دنزل واشینگتن و فرانسیس مک‌دورمند و برندن گلیسون ایفای نقش می‌کنند.

به نظر می‌رسد این فیلم به صورت سیاه‌وسفید فیلمبرداری شده است. پیش‌تر فیلم «مردی که آنجا نبود» به کارگردانی کوئن به صورت سیاه و سفید عرضه شد.

۱۳- آخرین دوئل (ریدلی اسکات) The last duel

ریدلی اسکات پس از چند سال دوباره به سراغ ژانری رفته که طرفداران سینما او را بیشتر با این ژانر می‌شناسند. اسکات در سال ۲۰۲۱ فیلم تاریخی «آخرین دوئل» را اکران خواهد کرد که اقتباسی از کتاب «آخرین دوئل: داستان واقعی محاکمه با مبارزه در فرانسه قرون وسطی» نوشته اریک جاگر محسوب می‌شود.

نکته‌ جالب توجه درباره این فیلم این است که فیلمنامه را دو بازیگر آن یعنی بن افلک و مت دیمون البته به همراهی نیکول هولفسنر نوشته‌اند. بن افلک نقش فرعی دارد و مت دیمون در مقابل آدام درایور و جودی کومر نقش‌های اصلی فیلم را بازی می‌کنند.

داستان فیلم در قرن چهاردهم فرانسه در زمان شارل ششم اتفاق می‌افتد. شوالیه ژان دوکاروژ و ژاک لو گری از اعضای گارد سلطنتی دوستان صمیمی یکدیگر هستند. بعد از اینکه کاروژ متهم به تجاوز به همسر گری می‌شود آن‌ها دستور دارند که تا مرگ یکی از آن‌ها با یکدیگر مبارزه کنند.

این فیلم در کشور فرانسه فیلمبرداری شده است.

۱۴- پینوکیو  Pinocchio

گیرمو دل‌تورو که سینمادوستان او را با فیلم‌های ترسناک و تخیلی‌اش می‌شناسند به تازگی در جدیدترین تجربه کارگردانی خود به سراغ قصه‌ای مشهور رفته است. او در سال ۲۰۲۱ فیلم سینمایی «پینوکیو» را اکران خواهد کرد.

«پینوکیو» ی دل‌تورو یک روایت پیچیده و سیاه از داستان پینوکیو است. داستانی درباره‌ی عروسک چوبی که جان می‌گیرد و آرزویش این است که تبدیل به یک پسر واقعی و نه چوبی شود.

اتفاقات این انیمیشن موزیکال استاپ موشن در دهه‌ی ۳۰ ایتالیا و زمان فاشیسم رخ می‌دهد. وقتی پینوکیو جان می‌گیرد معلوم می‌شود که چندان پسر خوبی نیست. پینوکیو تلاشش را می‌کند که خواسته‌های پدرش را برآورده کند.

کیت بلانشت، گرگوی مان، ایوان مک‌گرگور، تیلدا سوئینتون، تیم بلیک نلسون و کریستف والتز بازیگران اصلی این فیلم سینمایی هستند.

۱۵- داستان وست ساید  West side story

استیون اسپیلبرگ در جدیدترین پروژه سینمایی‌اش به سراغ بازسازی فیلم سینمایی «داستان وست ساید» رفته که پیش‌تر نسخه قدیمی آن به کارگردانی رابرت وایز ساخته شد که می‌توان آن را بهترین اثر این کارگردان دانست.

«داستان وست ساید» که ملهم از «رومئو و ژولیت» است؛ داستان ۲ خانواده در شهر نیویوک را روایت می‌کند که یکی از آنها با عنوان جتس نماینده سفیدها به ریاست ریف با بازی مایک فیست و دیگری کوسه‌های پورتوریکویی به رهبری برناردو با بازی دیوید آلوارز هستند. همه ماجراها با وسط آمدن پای ماریا خواهر برناردو که ریچل زگلر نقشش را ایفا کرده شروع می‌شود.

این فیلم که اقتباسی از نمایشی به همین نام در برادوی است از عشق و تنش‌های جوانی در بین ۲ گروه خیابانی نیویورک در سال ۱۹۵۷ می‌گوید.

در این فیلم انسل الگورت در نقش تونی بازی کرده است و ریتا مورنو که برای فیلم اصلی در سال ۱۹۶۱ جایزه اسکار برده بود در نقش والنتیا ظاهر شده است که تونی را در مغازه‌اش استخدام می‌کند.

اسپیلبرگ در این فیلم بار دیگر با تونی کوشنر به عنوان فیلم‌نامه‌نویس همکاری ‌کرده است. این ۲ در فیلم‌های «مونیخ» و «لینکلن» هم با هم همکاری کرده بودند.

استودیوی فاکس قرن بیستم، تولیدکننده این اثر اعلام کرده ۱۸ دسامبر سال۲۰۲۱ این فیلم راهی سینماها می‌شود.   

۱۶- جاودانه‌ها  Eternals

کلوئی ژائو فیلمساز مستقل سینمای آمریکا که سال گذشته با فیلم سینمایی «سرزمین آوارگان» توانست شیر طلای جشنواره ونیز و جایزه بهترین فیلم درام گلدن گلاب را از آن خود کند امسال اثری بسیار متفاوت‌تر از دیگر آثار خود را اکران خواهد کرد.

فیلم سینمایی «جاودانه‌ها» که اثری کمیک بوک و ابرقهرمانی جدیدی که بر اساس یکی از کتاب‌های مارول است. این بیست و ششمین فیلم از جهان سینمایی مارول است.

داستان فیلم بعد از ماجراهای «انتقام‌جویان:‌ پایان بازی» (محصول ۲۰۱۹)‌ اتفاق می‌افتد که در آن جاودانه‌ها که برای هزاران سال خودشان را مخفی کرده بودند، برای محافظت از زمین روبه‌روی دشمنانش باید دوباره به هم می‌پیوستند.

ریچارد مدن، جما چان، کمیل نانجیانی، هری استایلز، لورن ریدلاف، سلما هایک، لیا مک‌هیو، دان لی، آنجلینا جولی و کیت هرینگتون بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

۱۷- ماتریکس ۴  Matrix 4

لانا واچوفسکی به تازگی پس از ۱۸ سال قسمت چهارم مجموعه سینمایی پرطرفدار «ماتریکس» را ساخته و در سال ۲۰۲۱ اکران خواهد کرد.

قسمت چهارم «ماتریکس» را فقط لانا واچوفسکی کارگردانی کرده است.  

کیانو ریوز در نقش نئو و کری آن ماس در نقش ترینیتی ایفای نقش می‌کنند و بازیگران جدیدی مثل یحیی عبدالمتین هم به گروه اضافه شده‌اند.

داستان قسمت چهارم «ماتریکس» پیش درآمدی بر زندگی مورفئوس جوان است.  فیلم‌نامه این فیلم توسط واچوفسکی، الکساندر همن و دیوید میچل به رشته تحریر درآمده است و تاریخ اکران آن ۲۱ مه ۲۰۲۱ اعلام شده است.

۱۸- بیتلز  The Beatles: get back

پیتر جکسون که علاقه‌مندان به سینما او را با مجموعه سینمایی «ارباب حلقه‌ها» و «کینگ کونگ» می‌شناسند امسال یکی از کنجکاوی‌برانگیزترین مستندهای سال را با عنوان «بیتلز: برگرد»  اکران خواهد کرد.

«بیتلز: برگرد» مستندی درباره‌ گروه افسانه‌ای بیتلز است که توسط پیتر جکسون ساخته شده است.

این فیلم شرح ساخته شدن یکی از مشهورترین آلبوم‌های گروه بیتلز یعنی «let it be» )رهایش کن) در دهه‌ی هفتاد است. فیلم از آرشیو اریجینالی که در مستند ۱۹۷۰ ساخته‌ی مایکل لیندزی هاگ درباره‌ی این آلبوم ساخته شده بود، استفاده کرده است. این فیلم قرار است رفاقت بین اعضای گروه بیتلز را به تصویر بکشد که هنوز هم برقرار است.

کنسرت ۴۲ دقیقه‌ای شاهکاری که گروه بیتلز روی پشت بام ضبط کرده بودند در این فیلم دیده می‌شود. برای طرفداران موسیقی و به خصوص سبک راک «بیتلز: برگرد» می‌تواند جزو مستندهای جذاب و دیدنی باشد.

۱۹- فیلم بی‌نام الویس  Untitled Elvis film

باز لورمن کارگردان مطرح استرالیایی که فیلم‌های سینمایی مطرحی چون «مولن روژ» و «گتسبی بزرگ» را ساخته است امسال فیلمی سینمایی درباره زندگی الویس پریسلی را اکران می‌کند.

فیلم جدید باز لورمن اثری موزیکال درباره ستاره راک آمریکایی الویس پریسلی است و زندگی این ستاره مطرح موسیقی می‌پردازد.  فیلم زندگینامه‌ای الویس که توسط کمپانی برادران وارنر ساخته می‌شود بر دوران جوانی و چگونگی ظهور پریسلی تمرکز دارد و به ویژه به رابطه‌اش با پارکر می‌پردازد. قرار است تام هنکس نیز نقش تام پارکر را که مدیریت و کنترل هر جنبه از زندگی الویس را در اختیار داشت، بازی کند.

فیلمنامه فیلم را لورمن با همکاری کریگ پیرس نوشته است. این ۲ با هم فیلمنامه «گتسبی بزرگ» و «مولن روژ» را هم نوشته بودند.

به نظر می‌رسد از همین الان می‌توان پیش‌بینی کرد که فیلم لورمن یکی از نامزدهای جدی اسکار ۲۰۲۲ خواهد بود.

۲۰- آنت  Annette

لئوس کاراکس کارگردان مطرح فرانسوی که هر بار با ساخت اثری جدید به شدت مورد توجه منتقدان و بعضاً جشنواره‌های سینمایی قرار می‌گیرد امسال با فیلمی متفاوت با عنوان «آنت»  پس از ۹ سال به سینما بازمی‌گردد.

«آنت» اثری موزیکال و عاشقانه است که آدام درایور، ماریون کوتیار و سایمون هلبرگ بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

در این فیلم کوتیار و درایور نقش دو عاشق بداقبال هالیوود را ایفا می کنند. در این فیلم همچنین گروه موسیقی راک اسپارکس و ماریوس دوریس آهنگساز بریتانیایی که برای آثاری چون «لالا لند» و «مولن روژ» شناخته می شود نیز گردهم می آیند.

پایان

سینماپرس: رضا برجی مستندساز برجسته کشور در پی اعلام استعفای مهدی عظیمی میرآبادی از مدیریت انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس گفت: مدیریت در جامعه فرهنگی برای شکل گیری و نتیجه دهی سال ها زمان لازم دارد؛ دخالت های غیرحرفه ای مدیران بالادستی، ایجاد موانع و عدم در اختیار گذاشتن مکفی امکانات و بودجه دلیل استعفای مکرر مدیران انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس است و همین مسأله ضربات جبران ناپذیری را بر پیکره سینمای ارزشی و انقلابی وارد آورده که باید هرچه سریع تر برای این معضل چاره جویی شود.

سینماپرس: مجید عباسی از به اشاره به وقفه چندین ساله تلویزیون در تولید مجموعه‌های طنز آیتمی از ادامه تولید مجموعه «دست‌انداز» با همین رویکرد خبر داد.