مسئله امروز سینما «فقدان نگاه راهبردی» است/حیات و موفقیت سینما تابعی از سیاست‌های فرهنگی دولت‌هاست – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: سید ضیا هاشمی رئیس جامعه صنفی تهیه‌کنندگان سینمای ایران معتقد است برخی از نقاط ضعف امروز سینما در تولید اثر جریان ساز و مهم است و این مسائل در سایه وجود نگاه راهبری قابل‌حل است.
به گزارش سینماپرس، شاید سال‌های آینده اگر کسی تورقی در تاریخ سینما داشته باشد و یا پای خاطرات یکی از اهالی قدیمی هنر هفتم بنشیند سال ۱۴۰۱ را یکی از سال‌های سخت برای این هنر بشمارد.
سالی که از ابتدا تا انتهایش پر بود از فراز و نشیب‌های بسیاری که هرکدام سینما و اهالی آن را غافل‌گیر می‌کرد، از کرونا گرفته تا برخی اتفاقات اجتماعی همه و همه باعث ضعف و یا رشد سینما در این سال شد.
حال و در پایان این سال پر از خاطره تصمیماتی گرفته‌شده که باعث زمینه‌سازی فعالیت‌های سینما در سال بعد خواهد شد؛ تصمیماتی که می‌توانند سینما را به اوج خود بازگردانند و همان‌قدر هم می‌توانند آن را ورشکست کنند!
در همین رابطه با سید ضیا هاشمی رئیس جامعه صنفی تهیه‌کنندگان سینمای ایران و از تهیه‌کنندگان باسابقه سینما گفت‌وگو کردیم تا نظراتش در رابطه با برخی از این تصمیمات جویا شویم.
شرح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
*فیلم‌های موجود در اکران نوروزی خیرالموجودین است
فارس: بسته اکران نوروزی سازمان سینمایی با ترکیب چهار فیلم اعلام شد، در رابطه با این ترکیب چه نظری دارید؟
هاشمی: ما امروز با بحران جدی مخاطب در سینما روبروییم که بخشی از آن ریشه در ضعف ما در تولید فیلم‌های اثرگذار و جریان ساز دارد. فیلم‌نامه‌های تکراری؛ نبود جسارت در انتخاب سوژه و طراحی‌های خلاقانه قصه، افزایش بی‌رویه و بی‌دلیل دستمزدها به‌ویژه بازیگران؛ بالا رفتن هزینه‌های تولید، پراکندگی جغرافیایی سالن‌های سینما؛ اعمال سلیقه مدیران بجای شفافیت در رویکرد و فقدان امنیت در سرمایه‌گذاری ازجمله مواردی هستند که به نظرم رکود درفروش و کاهش مخاطب سینما را پدید آورده‌اند، لذا با فرض ادامه وضع موجود و استمرار چنین معضلاتی نمی‌توانیم چشم به حقایق ببندیم و سرخوشانه منتظر اتفاقی غیرمنتظره باشیم. به نظرم باید همه تصمیم گیران و متولیان امر با کمک همکاران سینمایی‌ام با یک هدف مشترک یعنی برون‌رفت از وضع موجود همدلانه در کنار هم برای سینمای ایران طرحی نو بیندیشند.
در خصوص بسته اکران نوروزی هم به نظرم این فیلم‌ها در شرایط فعلی خیرالموجودین هستند لذا به نظرم برای تقویت اکران و تشویق سایر فیلم‌ها برای اکران در سال آینده، دولت می‌بایست حمایت‌های ویژه‌ای را برای اکران نوروزی تدبیر کند تا انشا الله اکران موفقی را برای شروع سال جدید تجربه کنیم.
*برای قیمت بلیط سینما نیازمند حمایت دولتی هستیم
فارس: افزایش قیمت بلیت سینما یکی از اخبار داغ این روزها است، با این اتفاق موافقید؟
محصولات فرهنگی در زمره کالاهای غیر ضرور بشمار می‌روند و شاید بتوان گفت که جز اولین گروه‌هایی هستند که با فشارهای اقتصادی به مردم، از سبد کالاهای مصرفی حذف می‌شوند
هاشمی: من با چند پیش‌شرط اساساً با واقعی کردن قیمت بلیت سینما متناسب با تورم موافقم. به‌هرحال شما نمی‌توانید از محصولی که تابع شرایط اقتصادی با افزایش هزینه‌ها روبرو می‌شود انتظار کاهش بها داشته باشید. طبیعی است که وقتی هزینه تمام‌شده تولید فیلم و هزینه‌های اکران عمومی همه افزایش چند صددرصدی داشته‌اند تنها مفرهای درآمدی شما هم با افزایش روبرو بشود؛ اما پیش‌شرطی که عرض کردم اینجاست ما می‌بایست متناسب‌سازی و واقعی سازی نرخ بلیت سینما را توأمان با اعمال یارانه دولتی داشته باشیم. محصولات فرهنگی در زمره کالاهای غیر ضرور بشمار می‌روند و شاید بتوان گفت که جز اولین گروه‌هایی هستند که با فشارهای اقتصادی به مردم، از سبد کالاهای مصرفی حذف می‌شوند؛ کتاب؛ سینما؛ موسیقی و امثالهم چنین وضعیت شکننده‌ای را در بازار رقابتی دارند؛ لذا معتقدم دولت می‌بایست با حمایت مستقیم از مصرف‌کننده کالاهای فرهنگی بسته‌های مشوقی را طراحی کند که در کارزارهای اقتصادی و فشارهای شکننده تورم، با حداقل نوسان در عرضه و فروش محصولات فرهنگی روبرو بشویم.
فارس: سازوکار این اتفاق چگونه می‌تواند شکل بگیرد؟
هاشمی: به نظرم دولت با ایجاد صندوق‌های حمایتی می‌تواند به‌جای تزریق پول به تولیدکننده، در عوض مصرف‌کننده را تشویق به خرید کرده و زمینه را برای تولیدکننده محصول فرهنگی مساعد کند. بلیت سینما هم می‌بایست در همین چرخه تابع چنین حمایت‌هایی قرار گیرد؛ بنابراین تا مادامی‌که ما درصد مهمی از بهای بلیت سینما را تحت پوشش یارانه فرهنگی مصرف‌کننده نبریم؛ هرگونه افزایش قیمت بلیت سینما موجب کاهش مخاطب و خسارت به فیلم و سالن‌های سینما خواهد شد.
فارس: تا چه اندازه طرح شناورسازی بلیت سینما می‌تواند به این مسئله کمک کند؟
موفقیت طرح شناور بلیط سینما تابع اقدامات دیگری است.
هاشمی: در حال حاضر طرح شناورسازی نرخ بلیت سینما که دوستان در حال اجرای آن هستند در صورتی که رصد دقیقی از پایش جمعیتی و جغرافیایی داشته باشیم و در کنار آن یارانه فرهنگی هم اعمال کنیم، می‌توانیم انتظار نتیجه مطلوبی را از آن داشته باشیم در غیر این صورت به‌صرف شناور بودن بلیت اهداف تعیینی طرح محقق نخواهد شد و با ریزش مخاطب سینما هم روبرو خواهیم شد.
*مهم‌ترین مسئله امروز سینما، فقدان نگاه راهبردی ست
فارس: همان‌طور که گفتید همه باید برای برون‌رفت سینما از این شرایط کمک کنند، چه پیشنهادی برای بهتر شدن شرایط دارید؟
ما حتی هنوز در مفهوم و ماهیت کارکرد سینما با برخی از دوستان دچار اختلاف‌نظرهای مبنایی جدی هستیم.
هاشمی: حیات و موفقیت سینما تابعی از سیاست‌های فرهنگی دولت‌هاست؛ نمی‌توانیم باوجود آشفتگی و تناقضات عدیده در عرصه سیاست‌گذاری عمومی حوزه فرهنگ انتظار سینمایی موفق و نتیجه‌بخش داشته باشیم. ما حتی هنوز در مفهوم و ماهیت کارکرد سینما با برخی از دوستان دچار اختلاف‌نظرهای مبنایی جدی هستیم. برخی سینما را محصولی سرگرم‌کننده برای مخاطب می‌دانند که اگر پیامی هم در آن منتقل شود مطلوب است و برخی اساساً تنها کارکرد و مسئولیت فرهنگ‌سازی برای سینما قائل‌اند؛ در اینجا بنای ورود به این چالش‌ها را ندارم ولی تا مادامی‌که با چنین تشتت آرایی در بنیان سینما مواجهیم نمی‌توانیم انتظار سینمایی کارآمد، اثرگذار و مخاطب پسند داشته باشیم.
فارس: مهم‌ترین مسئله امروز سینما چیست؟
معتقدم در حوزه سیاست‌گذاری ما همواره از نبود شفافیت در رویکرد و رویه‌های آسیب جدی دیده‌ایم
هاشمی: لذا به نظرم مهم‌ترین مسئله امروز سینما، فقدان نگاه راهبردی ست که متناسب با واقعیت‌های سینما و جامعه تدوین و تبیین شده باشد. ما امروز با تغییر دولت‌ها طی چهار دهه چنان با تغییر رویکردها و سیاست‌های فرهنگی روبرو می‌شویم گویی دولت‌های قبلی در فرایند دیگری انتخاب‌شده‌اند؛ در نفی سیاست‌های فرهنگی دولت‌های قبل، اصلاح‌طلب و اصولگرا ازقضا هر دو یک‌رویه رادارند؛ در اینجا بنا ندارم نفیا یا اثباتا در خصوص رویکرد فرهنگی دولت فعلی یا دولت‌های قبلی ورودی داشته باشم که مجال بیشتری می‌طلبد اما بحث اصلی اینجاست که سینماگر در مواجهه با چنین سیاست‌های متناقضی چگونه باید به امنیت حرفه‌ای فکر کند؟ سرمایه‌گذاری که چرخ تولید سینما را زنده نگه‌داشته در چنین موقعیت‌هایی باید چگونه به آینده و امنیت سرمایه‌اش بیندیشد؟ همکاران سینمایی من بر اساس کدام وحدت در رویه و سیاست می‌توانند به امنیت شغلی خود اطمینان داشته و با فراغ بال به پدید آمدن اثری هنرمندانه بپردازند؟ لذا معتقدم در حوزه سیاست‌گذاری ما همواره از نبود شفافیت در رویکرد و رویه‌های آسیب جدی دیده‌ایم؛ درنتیجه گیری می‌بایست تأکید کنم که اگر متولیان و سیاست‌گذاران فرهنگی کشور ازجمله شورای عالی انقلاب فرهنگی بتوانند سند جامع سیاست‌های فرهنگی کشور را متناسب با حقایق جامعه، ظرفیت‌های فرهنگی و انتظارات دست‌یافتنی تدوین و تبیین نمایند، می‌توانیم به پشتوانه آن با رفع نواقص و نیازها در یک شرایط پایدار، آینده و افق مطلوبی را برای سینما ترسیم و نمایان‌سازیم در غیر این صورت در برهمان پاشنه قبلی خواهد چرخید و انتظار تحول در سینما را نباید داشته باشیم.