مهدی باقری کارگردان مستند در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به پروژه‌هایی که در دست دارد، گفت: سال گذشته ۳ پروژه مستند کار کردم که ۲ پروژه آن آماده است و یکی از آنها بخشی از فیلمبرداری باقی مانده است که باید انجام شود. پروژه اول درباره بیماری ام‌اس است که در اصفهان ساخته شده است که تهیه کنندگی آن را محسن استاد علی برعهده داشته است، نام این مستند «ناگهان ذهنم ایستاد» است. که اگر شرایط فراهم شود برای شرکت در جشنواره «سینماحقیقت» درخواست می‌دهم. یکی از مسائل جالب در بیماری ام‌اس این است که اصفهان علاوه‌بر اینکه یکی از مهمترین مراکز تحقیقاتی درباره این بیماری را دارد، بیشترین آمار ابتلا به ام‌اس را نیز دارد که البته دلیل آن مشخص نیست.
وی بیان کرد: پروژه بعدی درباره سنگ فیروزه نیشابور است، این مستند با خاطره‌ای از یک نفر است که انگشتر فیروزه مادربزرگش را در دست دارد که سنگ آن از معدن فیروزه نیشابور استخراج شده است، به این بهانه به سراغ سنگ فیروزه در تاریخ ایران رفتیم. این پروژه نیز آماده نمایش است.
این کارگردان مستند تاکید کرد: پروژه سوم که نزدیک به ۷۰ درصد آن به پایان رسیده است، درباره اشمیت باستانشناس است، او در منطقه دامغان، تخت جمشید و ری کار کرده است و اسم فیلم «دوست ایران» است و قصه هواپیمایی است که اشمیت با همسرش وارد ایران می‌کند و برای اولین بار عکاسی اکتشافی و هوایی را بین سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۸ در ایران انجام می‌دهد.
وی ادامه داد: ۲ سال پیش قراردادی با مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی داشتم که بعد از مدتی موضوع آن تغییر کرد و پروژه اشمیت را کار کردم، البته ۷۰ درصد از این سرمایه گذاری توسط مرکز و ۳۰ درصد توسط خودم انجام شده است، سرمایه گذاری مستند «فیروزه» را شرکت شبکه آفتاب برعهده داشته است و فیلم «ناگهان ذهنم ایستاد» نیز توسط شبکه مستند سرمایه گذاری شده است.
شغلی که در وزارت کار تعریف فصلی هم نشده است
باقری با اشاره به شرایط تولید در سینمای مستند توضیح داد: شاید من و تعدادی از بچه‌ها در شرایط فعلی تولید در سینمای مستند، استثنا باشیم چرا که ما از گذشته قراردادهایی داشته‌ایم و این ۲ سال توانسته‌ایم گذران زندگی کنیم، اما به صورت کلی وضعیت کار بسیار بد است و اولین جایی هم که در این شرایط آسیب می‌بیند بحث فرهنگ است، این را می‌دانم که طی یک سال و نیم گذشته اکثر مستندسازان کار نکرده و درآمدی نیز نداشته‌اند و این وضعیت بد درست زمانی تشدید می‌شود که هرچند ما بیمه داریم اما بیمه بیکاری نداریم.
وی تاکید کرد: اساساً شغل ما در وزارت کار حتی تعریف فصلی هم نشده است، هرچند صنف مستندسازان عضو وزارت کار است اما هیچکدام از مزایای بخش کارگری را دریافت نمی‌کنیم و در واقع باید بگویم این مزایا را نداریم. این را باید بگویم که اگر ما کار نکنیم هیچ تضمینی برای گذران زندگی و یا تامین هزینه‌های بیماری نداریم.
اگر مجلس کمی همسوتر با بخش فرهنگی باشد خانه سینما بیشتر می‌تواند کمک بگیرد، اما اگر مجلس همسو نباشد و دغدغه‌های دولت خارج از فضای فرهنگی باشد این حمایت‌ها کمتر می‌شود. همین که خانه سینما توانسته است بیمه ما را از طریق صندوق هنرمندان حفظ کند، این خود قابل توجه است کارگردان مستند «اهالی خیابان یک طرفه» گفت: البته تلاش‌هایی برای رفع مشکلات شده است اما این تلاش‌ها همانقدر که برای بخش‌های مختلف فرهنگی جامعه ناکارآمد است، برای بخش مستند نیز همین گونه است. اما مهمترین مساله این است که بسیاری از مستندسازان بیکار هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که خانه سینما تا چه اندازه برای ایجاد شرایط مناسب برای هنرمندان موفق عمل کند، توضیح داد: خانه سینما تشکلی است که قدرت بسیار محدودی دارد، در واقع هم قدرت مالی و هم قدرت رایزنی این تشکل هرروز کمتر و کمتر شده است. اگر مجلس کمی همسوتر با بخش فرهنگی باشد خانه سینما بیشتر می‌تواند کمک بگیرد، اما اگر مجلس همسو نباشد و دغدغه‌های دولت خارج از فضای فرهنگی باشد این حمایت‌ها کمتر می‌شود. همین که خانه سینما توانسته است بیمه ما را از طریق صندوق هنرمندان حفظ کند، یا توانسته بیمه تکمیلی را هرسال با یک درصد کمتری برای اعضای خانه سینما فراهم کند، این خود قابل توجه است. نکته دیگر این است که خانه سینما در سال‌های گذشته توانسته است برای بخشی از اعضای خانه سینما که به لحاظ مالی در مضیقه بوده‌اند، کمک‌هایی فراهم کند. اما این طرح‌ها کفاف ۵ هزار عضو خانه سینما را نمی‌دهد.
کارگردان مستند «در جستجوی خانه خورشید» بیان کرد: صندوق هنرمندان نیز چه در سال گذشته و چه در سال جاری در بخش بیمه، ۳ ماه اول بیمه همه اعضای خانه سینما و دیگر اعضای صندوق را پرداخت کرده است.
وی با اشاره به مشکلاتی که در قراردادهای کاری وجود دارد تاکید کرد: یکی از مهمترین مسائلی که وجود دارد این است که وقتی قرارداد می‌بندیم درصدی از قراردادها، توسط سازمان تامین اجتماعی براساس قانونی که در دهه ۴۰ به تصویب رسیده است، کسر می‌شود. یک بار حساب کردیم اگر سازمان تامین اجتماعی که یک سازمان ورشکسته است این پول را از قراردادهای سینمایی برندارد و یا این پول را برداشته و مستقیم به صندوق هنرمندان واریز کند، بودجه صندوق هنرمندان تقریباً ۶ برابر بودجه فعلی می‌شود. با این بودجه صندوق هنرمندان می‌تواند تمام درصد بسیار زیادی از حق بیمه اعضا را پرداخت کند.
مانور تامین اجتماعی با قانونی از دهه ۴۰
باقری گفت: این قانون تا چند سال پیش غیرفعال بوده است و هرزمان که سازمان تامین اجتماعی بی پول می‌شود، این قانون را اجرایی می‌کند. این در حالی است که این سازمان می‌داند بسیاری از عوامل سینمایی خودشان بیمه تامین اجتماعی خود را جداگانه پرداخت می‌کنند. به عبارتی ما یک بار از قراردادهایی که می‌بندیم بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌کنیم و یک بار هم به عنوان عضو این سازمان هزینه بیمه پرداخت می‌کنیم، در چنین شرایطی اگر کسی کار نکند در زمینه پرداخت هزینه بیمه بیشتر به نفعش است، چرا که اگر کار کنیم ۲ بار از ما هزینه بیمه کسر می‌شود.
وی ادامه داد: به هر حال ما در چرخه‌ای زندگی می‌کنیم که بین چرخ‌دنده برخی از قوانینی که کاربردی نیست له می‌شویم.
کارگردان مستند «پیله» توضیح داد: در حال حاضر امیدوارم تلویزیون بودجه لازم برای تولیدات مستند را داشته باشد، البته این را هم باید بگویم که شبکه مستند جور تمام شبکه‌های دیگر تلویزیونی را می‌کشد و به دلیل کمبود بودجه ظرفیت این را ندارد که از همه مستندسازان حمایت کند. مرکز گسترش نیز با کمبود بودجه مواجه است و نمی‌تواند با همه پروژه‌ها همکاری کند. تاکید می‌کنم که اگر مستندسازان با تلویزیون یا مرکز گسترش کار نکند، بخش خصوصی وجود ندارد که بتوانیم با آن کار کنیم.
باقری در پایان گفت: مدتی پیش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که پروژه‌های مستندسازی باید به اعضای انجمن مستندسازان سپرده شود و سال‌ها است که باید برای پروژه‌های صنعتی فیلم مستند ساخته شود، اما با توجه به اینکه اعضای انجمن مستندسازان ۳۵۰ نفر است، طی ۱۰ سال گذشته ۵ کارگردان عضو انجمن هم چنین پروژه‌هایی را دریافت نکرده‌اند. پروژه‌هایی که می‌تواند درآمد خوبی را برای عوامل مستند داشته باشد. پیشنهاد وزیر ارشاد روزنه امید خوبی بود اما مشخصاً این را می‌دانیم که این دستور به خصوص در پروژه‌های صنعتی هیچگاه اجرایی نمی‌شود چرا که بودجه‌های تولید این مستندها قابل توجه است و افراد دیگری به غیر از اعضا به این پروژه‌ها می‌رسند.
