نقد سیاست‌گذاری‌های ۷۰ ساله مسکن در «رویای آجری» – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: کارگردان مستند «رویای آجری» معتقد است که فیلمش اقتصاد سیاسی است و سراغ مسئولان رده اول تصمیم‌گیر در حوزه مسکن رفته است تا دلیل گرانی مسکن را جویا شود.
به گزارش سینماپرس، مستند چند قسمتی «رویای آجری» این روزها از شبکه مستند پخش می‌شود. مستندی که به موضوع گرانی مسکن در دهه‌های اخیر پرداخته و سیاست‌های این حوزه را نقد و بررسی کرده است. این فیلم مستند از سیاست‌های اتخاذشده در حوزه مسکن قبل از انقلاب آغاز کرده و تا به امروز را بررسی کرده است.
در زیر گفت‌وگویی با داود مرادیان کارگردان این مستند داشته‌ایم:
مرادیان با توضیح در مورد اینکه «رویای آجری» سیاست‌گذاری‌ها را نقد کرده است، گفت: مخاطبی که این مجموعه مستند را کامل ببیند به راحتی می‌فهمد که هر کس چه کرده و اثرات کار او چه بوده است. در اینجاست که عین به عین سیاست‌ها معلوم می‌شود.
مستند رویای آجری سیاست‌گذاری‌ها را به نقد کشیده است نه طرح‌های اجرایی را و از این منظر می‌تواند آینه عبرت باشد. در این مستند اسم تمام کسانی که در سیاست‌گذاری‌ها نقش داشتند بیان شده است. از رضاخان گرفته تا بنی‌صدر و … حتی در قسمتی از مستند که شب گذشته روی آنتن رفت به نقد و بررسی سیاست‌گذاری‌های آقای خسروشاهی پرداختیم. به نظرم کار مستند اقتصاد سیاسی همین است و از آنجا که تصمیمات اقتصادی را در سپهر سیاسی وقت بررسی می‌کند اهمیت تصمیم‌گیری‌ها و اشتباهات درون آن خودش را نشان می‌دهد.
او در مورد اسامی که در این مستند عنوان شده و ممکن است اعتراضاتی را از سوی آنان به همراه داشته باشد، گفت: در ابتدای مستند نوشته شده است که هر کس می‌خواهد جواب بدهد به تلویزیون بیاید و بالأخره راهی باز خواهد شد تا بیایند و جواب دهند. اما اینکه تاریخ را جعل کنیم و نگوییم چه اتفاقی رخ داده است را قبول نمی‌کنم. علاوه بر این دقت کنید که اینها حرفهای ما نیست. تمام کسانی که با ما گفت‌وگو کردند یا مقام‌های رده یک وزارت مسکن و یا مقامات رده دو و معاونین‌اند. آنان می‌گویند که ما رفته‌ایم و در برابر فلان مسئول نشسته‌ایم اما حتی وقت ندادند که راجع به فلان معضل در شهرداری صحبت کنیم. حالا که وضع مسکن به اینجا رسیده است آنان باید بیایند و پاسخ دهند.
این کارگردان و مستندساز سهم خانه‌های خالی در گران‌شدن مسکن را بسیار زیاد دانست و گفت: اگر این مجموعه مستند را تا انتها ببینید به این سؤال پاسخ داده می‌شود. ما برخلاف حرف عده‌ای که می‌گویند دولت‌ها برای مسکن برنامه‌ای ندارند می‌گوییم دولت‌ها برنامه دارند و برنامه‌شان هم این است که مسکن گران بشود. این موضوع در حالی است که دورنمای امام خمینی(ره) در موضوع مسکن خیلی متفاوت با کار صاحبان قدرت بوده است؛ به نظرم در ۷۰ سال گذشته تنها در ۲ مقطع سیاست‌های مسکن ما مبتنی بر تفکرات و اندیشه‌های امام بود، یکی در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۲ است و دیگری در بخش‌هایی از دولت نهم.
وی بیان داشت: جالب است بدانید وقتی این فیلم را می‌ساختم نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانه خالی داشتیم و این رقم اکنون به بالای ۳ میلیون رسیده است و با همین روند اضافه می‌شود چرا که دولت‌ها جرأت درگیری با سوداگری را ندارند. این موضوع را در قسمت ۵ و ۶ رویای آجری می‌بینید. به نظرم راه‌حل برخورد با این مشکل، مالیات بر خانه‌های مالی و عایدی مسکن است که البته به نظرم از مالیات بر عایدی سرمایه عبور کرده‌ایم، در دنیا سراغ مالیات‌های دیگر رفته‌اند در حالی که ما عقبیم. دقت کنید که در دین ما، قانون اساسی‌مان و حتی سخنرانی امام خمینی در ۲۵ فروردین ۱۳۵۸ که یکی از مهم‌ترین سخنان ایشان بوده است، بر موضوع مسکن تأکید شده است در حالی که با سوداگری‌هایی که لیبرال‌ها انجام می‌دهند مقابله نمی‌کنیم. بنابراین تا زمانی که قانون مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مسکن و ثروت تصویب نشود مشکلات مربوط به نقدینگی و مسکن حل نخواهد شد. وقتی این دو قانون تصویب شد خواهید دید که مشکل مسکن، ارز و سوداگری‌ها حل می‌شود و خود به خود مشکل تولید هم حل می‌شود چرا که حجم نقدینگی معطلی داریم که می‌تواند وارد تولید شود.
او در پاسخ به این سؤال که چرا مستندهای اقتصادی کم ساخته می‌شود، گفت: مستندهای اقتصادی ساخته می‌شود اما مستند اقتصاد سیاسی کم ساخته می‌شود. در مستند اقتصادی چند کارشناس می‌آورید و آنان صحبت می‌کنند و تمام، اما در مستند اقتصاد سیاسی باید یقه سیاست‌مدار را بگیرید و از او بپرسید که چرا این قانون را گذاشته است. لازمه این کار حوصله ۲-۳ ساله و پول بیشتر است. وقتی می‌توان کار داستانی ساده‌ای بدون پژوهش ساخت و ترسی هم از عدم پخش و درگیری‌ها نداشت طبیعی است انتخاب‌ها به کدام سمت می‌رود. کسی که سراغ چنین سوژه‌های مهم اقتصاد سیاسی می‌رود دغدغه دارد که البته تبعاتی هم دارد.
کارگردان مستند «رویای آجری» در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه ممکن است چنین مستندهایی دارای تاریخ انقضا باشد و به واسطه تغییر در آمار و ارقام در سال‌های آینده مورد استناد قرار نگیرد گفت: در مورد تغییر اعداد و ارقام با گذر زمان در چنین مستندهایی باید بگویم فرقی بین مستند اقتصاد سیاسی با مستند صرف اقتصادی وجود دارد؛ چیزی که زمان می‌خورد و تاریخ انقضا دارد، مستند صرفاً اقتصادی است. وقتی شما صرفاً از نظرگاه اقتصاد به ماجرا نگاه می‌کنید سیاست‌مداران با پناه بردن به آمار و ارقامی که تغییر کرده است، فرار می‌کنند. در نقطه مقابل وقتی مجموعه‌ای می‌سازید که سیاستگذاری در حوزه مسکن را از صدر پیدایش شهرنشینی شبه مدرن در ایران تا امروز مورد بررسی قرار داده است سیاست‌مدار دیگر نمی‌تواند خود را پشت چیزی پنهان کند. البته امیدوارم این نقد روزی اتفاق بیفتد و روزی برسد که فکر کردن به مسئله مسکن اولویت یک میلیون‌ام مردم ما باشد. در آن زمان است که این مستند را می‌بینند و می‌خندند. بنابراین شاید بتوان گفت تاریخ انقضا داشتن، آرزوی من است.
مرادیان در مورد مستند جدید خود گفت: اکنون مشغول ساخت مستندی از پرونده قربانعلی فرخزاد هستم که درباره ارز جهانگیری است و به ریشه‌یابی فساد ارزی در کشور می‌پردازد. اینکه فلان آقا این‌قدر طلا دارد یا این‌قدر فساد اقتصادی مرتکب شده است از تصمیم‌گیری‌ها آب می‌خورد. این مستند آماده شده است و در حال تلاشیم از شبکه مستند پخش شود. به نظرم پخش آن چالش‌های زیادی به همراه خواهد داشت اما اگر کسی می‌خواهد بداند که در ارز این کشور چه اتفاقاتی رخ می‌دهد که قیمت ناگهان به ۲۵ هزار تومان می‌رسد باید این فیلم مستند را ببیند. البته مستند ۳ قسمتی آرشیوی درباره دفاع مقدس کار می‌کنیم که به تاریخ سیاسی جنگ می‌پردازد.
وی با اشاره به ادامه‌دار بودن ساخت مستندهای اقتصاد سیاسی نظیر رویای آجری گفت: البته اولویتم پرداختن به سیاست‌های اقتصادی غلط انجام‌شده مثل قاچاق، نفت، اقتصاد دریا و … است. برای مثال باید بگویم که در منطقه‌ای از کشورمان ۴ هزارو ۸۲۰ کیلومتر مربع ساحل داریم اما آیا استفاده‌ای از آن می‌شود؟ حال به دیگر کشورها توجه کنید؛ نیویورک، آمستردام و … شهرهای مهمی‌اند که از قضا همگی بندرند. در نزدیکی جزیره ابوموسی بهترین منبع استخراج مروارید را داریم. دقت کنید که کشورمان دریاپایه است نه خشکی‌پایه.
