بایگانی بهمن 27, 1399

سینماپرس: مهمان‌ امشب برنامه «جهان آرا» مسعود پزشکیان نائب رئیس مجلس دهم و وزیر دولت اصلاحات است.

سینماپرس: جمشید رئوفی مشغول پیش تولید مستندی با عنوان «نامه‌رسان» است. این فیلم که در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه می‌شود، به موضوع نامه‌های رزمندگان در طول ۸ سال دفاع مقدس می‌پردازد.

به گزارش سینماپرس، مهرآوران خودش را خدمتگزار مردم می‌داند و می‌گوید هنرمند بداند هرکاری را به قابِ تلویزیون، پرده نقره‌ای سینما و روی صحنه تئاتر می‌آورد باید در خدمتِ مردم باشد. او نکته‌ای در خصوص ساخت طنز در تلویزیون داشت که اولاً طنز با کمدی متفاوت است و ثانیاً برای جاافتادن فضاهای جدید در طنز باید نوعی فرهنگ‌سازی در مجموعه‌های طنز تلویزیونی انجام شود تا مردم باور کنند که به‌نوعی دیگر هم می‌توان فکر کرد و خندید و سرگرمی داشت.

بازی‌ام در “بچه‌مهندس” تمام شد

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

* این روزها باید منتظر چه‌کارهایی از شما باشیم و مشغول چه‌کارهایی هستید؟

من در دو سریال “بچه‌مهندس” و “خوب، بد، جلف” نقش کوتاهی داشتم که بازی‌ام تمام شد و حالا جلوی دوربین کار نمایشی کودکانه “قصه‌های ملسو” شبکه دو هستم و قرار است به‌زودی در سریالی به‌کارگردانی “بذرافشان” نقش ایفا کنم. در ۷۲سالگی، نقش اول به من پیشنهاد شده است که امیدوارم اتفاقات خوبی با این سریال بیفتد.

مصائب اجاره‌نشینی آقای بازیگر

* وقتی بازیگران کاربلدِ ما مثل شما در کارهای ضعیفی حضور پیدا می‌کنند بسیاری برایشان سؤال به‌وجود می‌آید، همچون سریال “پدرپسری” که البته موقعیت‌های خوبی هم داشت اما به‌طورکلی آن‌طور که باید و شاید نظرِ مخاطب را جلب نکرد، چرا در این نوع کارها حضور پیدا می‌کنید که برخی می‌گویند شأن بازیگرانی مثل شما نیست؟

من شخصاً برای هیچ‌کاری شأنی ندارم به‌جز هنر؛ من نمی‌توانم انتخاب کنم، به‌خاطر اینکه من در برزخ بازیگری‌ام؛ نه پیرم و نه جوان، بنابراین انتخاب می‌شوم، وقتی که انتخاب می‌شوم اولین چیزی که به ذهنم می‌آید که آن نقش هنوز می‌تواند لبخندی به‌روی لب‌های تماشاگر بیاورد یا نه. دوم برایم دستمزد اهمیت دارد چون خانه ندارم.

کرایه خانه برایم سخت است؛ بازنشسته‌ام و در این سن‌وسال باید کار کنم تا بتوانم زندگی‌ام را پیش ببرم. اگر خانه داشتم کارهایم را می‌نوشتم چون من خودم را هنرپیشه نمی‌دانم.

باید از سیاست‌گذاران فرهنگی بپرسیم چرا سریال‌هایمان قصه ندارد؟

* بگذارید بروم سراغِ “وضعیت سفید” که برای چندمین بار از تلویزیون پخش می‌شود و مخاطب با این سریال ارتباط خوبی برقرار می‌کند، چه اتفاقی در این سریال‌ها افتاده است که چنین مخاطبان پروپاقُرصی دارد و چرا این اتفاقات در سریال‌های امروزی نمی‌افتد؟

این سؤالی است که باید از سیاست‌گذاران فرهنگی پرسیده شود چرا که سؤال من هم هست، اگر من خوب بازی می‌کنم کار خوب به من بدهند. در هر صورت مردم علاقه‌مند به قصه‌اند، چون ادبیات ما مملو از قصه است. ما در کارهای امروزی کمتر به‌سراغ قصه می‌رویم. آن‌قدر حواشی به متن اضافه می‌کنیم که اگر آن متن قصه خوب هم داشته باشد زیرِ این حواشی پنهان می‌شود.

مردم جلوی چشم و دوربین حمید نعمت‌الله رژه می‌روند

* یعنی رمزِ موفقیت “وضعیت سفید” در همین داشتنِ فیلمنامه و قصه بود؟

بله قصه دارد. البته کسی هم به‌عنوان کارگردان بالای سر کار است که وسواس کار خوب دارد. مردم جلوی چشم و دوربین حمید نعمت‌الله، رژه می‌روند، این انتظاری که مردم از حمید نعمت‌الله دارند فقط از طریق خودش می‌توان برآورده‌اش کرد. من بعد از ۵۵ سال کار کردن باید اعلام کنم که “وضعیت سفید” برایم دانشگاه است،
به‌خاطر اینکه حتی اجسام بسیار کوچک، حیات خودشان را از دست می‌دهند و حیات دیگری پیدا می‌کنند. جالب است در سریال می‌بینید ما انسان‌ها و فامیل دعوا می‌کنیم و حیوانی در آن انتهای باغ رفتارِ معمولی خودش را دارد، خودی که نه دعوا دارد و نه قهر می‌کند.

بسیاری از جاندارانی که در اطراف این کار بودند هویت و معنای تازه‌ای پیدا کردند، حتی یک نعلبکی فقط برای اینکه چایی را سرد کند از آن استفاده نشد، حیات دیگری پیدا کرد به‌عنوان نمونه با ارزش سنتی چای خوردن.

هیچ‌کس دوست ندارد جنگ را دوباره ببیند

* فارغ از همه مسائل فنی، نویسندگی، فیلمنامه خوب، کارگردانی و بازیگری خوب، در این سریال‌ها چه نکته‌ای وجود دارد که مخاطب را بعد از چند بار پخش هنوز جذب می‌کند؟

قطعاً صداقت در روایت. درست است که می‌گویند این سریال نوستالژی جنگ بوده است. هیچ‌کس دوست ندارد جنگ را دوباره ببیند یا حتی به‌یاد بیاورد اما این نوستالژی و یادواره جنگ چقدر زیبا و دلخواه مردم بود که مردم بعد از چند بار پخش، هنوز می‌بینند و این اتفاق ما را بسیار خوشحال می‌کند.

* آیا غیر از نقش هوشنگ، نقش دیگری را در سریال دیدید که با خودتان بگویید ای‌کاش حمید نعمت‌الله این نقش را به شما می‌داد؟

واقعاً نه. نگاه حمید نعمت‌الله برای بازیگر نگاه ارزشمندی است؛ گویی همه وجود بازیگر را در بازی‌هایش می‌شناسد.

من بازیگر سینما نیستم

* نکته‌ای گفتید که ۷۲ سال‌تان است و نقش اول به شما پیشنهاد شده است، چرا بازیگرانی مثل شما که کاربلدند و از راهش وارد عرصه بازیگری‌ شده‌اند به حق‌شان در دنیای نمایش و تصویر نمی‌رسند؟

من ممکن است در تئاتر حق خودم را ببینم و بدانم و برای آن پافشاری کنم اما در تصاویری که از من پخش می‌شود آن‌قدر خودم را محق نمی‌بینم؛ چون من بازیگر سینما نیستم و به‌طورکلی بازیگر نیستم. من می‌توانم یک بازی‌ساز باشم یا نمایشنامه خوب بنویسم، اما بازی کردن حرمت عجیبی دارد، مثل اینکه انتخاب می‌شوی برای یک نقش اولین روز تب می‌کنی.

* این اتفاق برای شما افتاد؟

این اتفاق برای من در همه کارها افتاد، هیچ‌وقت فرقی نکرده است که این کار باشد یا کار دیگر، کلافه می‌شوم اگر آن نقش خوب از آب درنیاید، درست مثل تئاتر که اتود می‌زنم تا این نقش به‌خوبی ایفا شود اما وقتی جلوی دوربین می‌روم نقش از نظر کارگردان چیز دیگری می‌شود.

اگر تئاتر زندگی نیست، پس زندگی چیست؟

* این اعمال سلیقه شما را ناراحت می‌کند؟

من ناراحت نمی‌شوم اما این ذهن من پُر از آدم‌هایی است که دیدم و زندگی کردم. می‌خواهم ببینم که بناست فقط بازی کنیم و بنا نیست زندگی کنیم. هنرهای نمایشی و تئاتر اگر زندگی نیست، پس زندگی چیست؟ این هنرپیشه نقشی را بازی می‌کند باید مخاطب خودش را در آن کاراکتر ببیند و احساس کند.

مردم متمرکز تلویزیون نمی‌بینند

* این اتفاق الآن در تلویزیون نمی‌افتد؟

الآن مردم نگاه می‌کنند اما نمی‌بینند، در آشپزخانه می‌روند و تلویزیون می‌بینند؛ آن‌طور که باید متمرکز پای تماشای سریال یا برنامه نمی‌نشینند، البته این حق را هم باید برای آن‌ها قائل شویم که آثارمان هم مثل گذشته نیست.

سینما پول می‌خواهد و کار ندارد تو چقدر خوب بازی می‌کنی!

* این روزها در دامنه اتفاقات بازیگری موضوع دستمزدهای نجومی هم وجود دارد؛ گران‌ترین دستمزدی که گرفتید برای کدام فیلم یا سریال بوده است؟

هیچ فیلمی، ما که دستمزدمان را خدا می‌دهد و این زکات کار ما است. ما چه‌کاره‌ایم که چقدر می‌دهند، فرمان از جای دیگری می‌رسد. اگر باور کنیم رزق ما معمولی نیست، شاید بهتر این مسیر طی شود. اما در مورد دستمزدهای نجومی این نکته وجود دارد که سینما پول می‌خواهد، سینما کار ندارد که تو چقدر خوب بازی می‌کنی به این فکر می‌کند چقدر برای پیشبردش می‌توانی پولساز باشی، سینما صنعت است و تئاتر ضیافت.

* بازی‌های شما هم در ملودرام و هم کار طنز، دیدنی و تماشایی بوده است، کدام‌یک را ترجیح می‌دهید؟

حتماً طنز، چون بازیگر به چالش می‌افتد که همه تلاش خود را بگذارد تا این کاراکتر خوب از آب درآید، در واقع نقش یک‌سویه و تخت نیست؛ از طرفی طنز یک خنده اندیشیده‌شده است نه مثل کمدی‌های مرسومی که امروز می‌بینیم خیلی رها است، در طنز کسی اجازه ندارد پایش را دراز کند.

به‌خاطر سکته چشم نمی‌توانم تلویزیون ببینم

* در کارهایی که این روزها ساخته شده است و بارها هم پخش می‌شود نقشی وجود دارد که شما را درگیر خودش کرده باشد تا جایی که به خودتان بگویید “ای‌کاش این نقش را من بازی می‌کردم! “؟

من به‌دلیل سکته چشمی که کردم تلویزیون نمی‌توانم ببینم و در سینما نمی‌توانم فیلم ببینم، بنابراین من حسرت این را ندارم کاش من این بازی را می‌کردم و حسرت این را دارم که برای بازی‌ام، ضعیف نشوم.

*تسنیم

به گزارش سینماپرس، سینمای ۱۴۰۰ جدای از آنکه سال جدید سینمایی کشور را رقم خواهد زد، سینمای قرن جدید کشور است و این یعنی سینمایی که باید تغییرات و تحولات جدی را به دنبال داشته باشد.

برخی از پژوهشگران سینمای ایران مانند مسعود مهرابی، آغاز سینمای ایران را از زمان ورود دستگاه سینماتوگراف به ایران توسط مظفرالدین شاه می‌دانند. دستگاهی که وی در سفر خود به فرانسه از آن خوشش آمد و با خود به ایران آورد. زمان ورود این دستگاه را به ایران سال ۱۲۷۹ ذکر و اولین سال نمایش فیلم‌ در کشور را ۱۲۸۳ عنوان کرده‌اند که فیلم‌های کوتاه و کمدی در آن نمایش داده شد.

اما اولین فیلم‌های سینمایی ایران در آغاز قرن ۱۳۰۰ ساخته شد. فیلم «آبی و رابی» که فیلم صامت بود در سال ۱۳۰۹ ساخته شد و بعد از آن اولین فیلم ناطق کشور در ۱۳۱۲ به نام «دختر لُر» ساخته شد. بنابراین می‌توان بی‌شک مدت زمان عمر سینمای ایران را از زمان ورود، نمایش و ساخت فیلم در کشور تا به امروز را یک قرن نامید.

قرنی پر فراز و نشیب که در آن با وقوع انقلاب اسلامی سینمای ایران نیز همراه با دیگر تحولات فرهنگی کشور تغییرات جدی کرده است. سینمایی که به اعتراف هنرمندان کشور با وقوع انقلاب پیشرفت کرد و تحولات چشمگیری را شاهد بود.

سینمای ایران حالا با گذشت این یک قرن در روزهای پایانی خود به سرمی‌برد و تا یک ماه آینده وارد ورق جدیدی از حیث تاریخی خود خواهد شد.

نگاهی به سینمای کشورهای دیگر خصوصاً کشورهایی که از نظر صنعت و هنر سینما پیشرفته‌اند مانند آمریکا در سال‌های پایانی قرن ۲۰ میلادی یعنی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ نشان می‌دهد که سینمای این کشور از نظر محتوا و مضمامین و همینطور از نظر فنی و کیفی تغییرات چشمگیری را داشته به طوریکه خود را مهیای ورود به عصر جدید و قرن ۲۱ کرده است.

خصوصاً فیلم‌های این دهه هرچه به سال آخر نزدیک می‌شده است جدیت خود را از نظر محتوایی که به مضامین اندیشه‌ای و تاریخی غربی وفادار است بیشتر می‌کند تا جایی که این مفاهیم به طور چشمگیر و جدی، خود را در سینمای هالیوود جا می‌اندازند و بسیار پررنگ می‌شوند.

فیلم‌هایی مانند ماتریکس، رقصنده با گرگ‌ها، جی‌اف‌کی، نجات سرباز رایان، فهرست شیندلر، فارست گامپ، آپولو ۱۳، شجاع دل، بیمار انگلیسی، تایتانیک، الیزابت و ده‌ها فیلم دیگر نشان می‌دهد که ایدئولوژی و جهان فکری مبتنی بر علوم و فلسفه‌های غربی به صورت هنرمندانه‌ای درامتیزه شده است و در راستای اهداف کلان فرهنگی و سیاسی آمریکا حرکت کرده‌ است. چیزی که می‌توان آن را تمدن سازی آمریکایی توسط سینما نامید.

تصاویری از فیلم‌های استراتژیک هالیوودی

در این میان سیاست‌های فرهنگی نیز به شدت در این مسیر همراه است و فیلم‌های مذکور در جشن‌های سینمایی خصوصاً اسکار اغلب جوایز اصلی مانند بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را از آن خود کرده‌اند. این ضریب دادن به فیلم‌های ایدئولوژیک باعث شد که آغاز قرن ۲۱ میلادی نیز همراه و همسو با این جریان، فیلم‌های متعددی را تولید و روانه بازار جهانی بکند.

فیلم‌هایی مانند گلادیاتور، ارباب حلقه‌ها، ذهن زیبا، دارودسته‌های نیویورکی، دختر میلیون‌دلاری، هوانورد، کوهستان بروکبک، نامه‌هایی از ایووجیما، خون به پا خواهد شد، کتاب‌خوان، میلک، آواتار، مهلکه، حرامزاده‌های لعنتی و… همگی فیلم‌هایی ایدئولوژیک‌تر و ملی-میهنی‌تر از فیلم‌های دهه قبل خود هستند. به طوری که تا پایان سال ۲۰۱۰ میلاد یک دهه فیلم‌هایی با محورهای گفته شده صدرنشین گیشه و دست پر در جشنواره‌های سینمایی آمریکا بودند.

سینمای استراتژیک دهه ۲۰۱۰ هالیوود

حالا با نگاهی به سینمای ایران در این یک دهه و نه در تمام سال‌های قبل این سؤال را ایجاد می‌کند که کشوری با انقلابی صددرصد ایدئولوژیک چقدر در این یک دهه پایانی قرن معاصر و ورود به قرن جدید آن هم در سال‌هایی که از سویی تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی هجمه کرده است و درعین حال کشور ما در زمینه‌های علمی، ورزشی، نظامی و… افتخار آفرین بوده است، برای تمدن‌سازی و غرور آفرینی و ساخت فیلم‌های ملی-میهنی گام برداشته است؟

مروری بر فیلم‌های دهه پایانی قرن ۱۴ شمسی ما نشان می‌دهد که ساخت فیلم‌هایی با این محورها جزو مهجورترین و سانسوری‌ترین فیلم‌های سینمایی بوده است. به جای آن از یک سو فیلم‌ رئال تلخ و انتقادی سیاه و از سوی دیگر کمدی مبتذل رشد قارچی پیدا کرد و از سینمای سال‌های قبل که فیلم‌هایش عموماً در ژانر بود و مخاطب را بهتر می‌شناخت فاصله جدی گرفت. فیلم‌های ساخته شده در زمینه‌های تاریخی، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، سبک زندگی ایرانی-اسلامی و ملی آنقدر از نظر کمی و کیفی کمرنگ بودند که شاید بهتر باشد که دهه ۹۰ را دهه کمای سینمای استراتژیک دانست.

فیلم‌های ساخته شده در این دهه فارغ از تحلیل و بررسی مضامین آنها شامل فیلم‌هایی مانند به وقت شام، بادیگارد، چ و خروج از ابراهیم حاتمی‌کیا، ماجرای نیمروز و ایستاده در غبار از محمدحسین مهدویان، شیار ۱۴۳ و نفس از نرگس آبیار، تنگه ابوقریب از بهرام توکلی، ویلایی‌های از منیره قیدی، دریاچه ماهی از مریم دوستی است. سال جاری نیز در جشنواره فیلم فجر ۳۹ فیلم‌هایی مانند مصلحت، تک‌تیرانداز، منصور و یدو فیلم‌هایی هستند که با کمک ارگان‌ها و نهادهای انقلابی ساخته شدند. یعنی از میان ۶۰ فیلمی که برای جشنواره فیلم فجر ثبت نام کردند کمتر از انگشتان یک دست فیلم‌های ایدئولوژیک و ملی-میهنی تولید شده‌اند. این سهم اندک از سینمای کشور برای فیلم‌های استراتژیک به حدی کم است که با میزان مطلوب  در نظر رهبر انقلاب فاصله جدی دارد. اینطور که افرادی که در جلسات رهبری حاضر بودند شهادت دادند، ایشان در سال ۲۰ فیلم جدی برای انقلاب اسلامی را مطالبه کردند. اما میزان فیلم‌های ساخته شده نشان می‌دهد که توان و همت بیشتری باید برای سینمای راهبردی کشور که در نظر رهبر فرزانه کشور آن را یکی از کلیدهای پیشرفت کشور عنوان می‌کنند صرف شود.

نمایی از فیلم‌های دفاع مقدس دهه نود ایران

البته سینمای ایران در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی از نظر فنی کرده است که نسبت به سال‌های قبل قابل توجه بوده است. بخش خصوصی نیز وارد عمل شده و فیلم‌های سینمای ما از نظر کمی نیز بیشتر شده است. تمام اینها نکات مثبتی برای سینمای یک کشور است اما به شرطی که خروجی آن ضمن اشاره منصفانه و درست به مشکلات، چراغ امید و زندگی را خاموش نکند و بتواند غرور و افتخار را برای ملت ایران فراهم کند.

فجر ۳۹ نشان داد که سینمای سال آینده تاحدودی تفاوت‌هایی با سال‌های قبل دارد اما نه آنقدر که بتوان آن را تحولی در سینمای ایران نامید.

باید دید که در سال آینده سینمای ایران شاهد تحول در فیلمنامه‌های ملی و انقلابی خواهد بود و مدیران و هنرمندان فضای سینمای کشور را همسو با مسیر تمدن‌سازی ایران اسلامی خواهند کرد یا خیر؟

*تسنیم